گافمن اعتقاد دارد که هویت «تلاش انسان برای بروز تمایز نسبت به دیگران است، در حالیکه به رفتار خود شکل می‏دهد». تاجفل می‏گوید: «هویت اجتماعی، آگاهی فرد از تعلق به گروه اجتماعی معین و ارزش و اهمیت عاطفی این عضویت برای فرد است». کاستلز می‏گوید هویت «سرچشمه معنا و تجربه برای مردم» است و «هویت، فرایند معناسازی براساس یک ویژگی فرهنگی یا مجموعه به‏هم پیوسته‏ای از ویژگی‏های فرهنگی است که بر دیگر منابع معنایی اولویت داده می‏شود و برای هر طبقه خاص یا برای هر گروه ممکن است چندین هویت وجود داشته باشد». دورکیم می‏گوید «شیوه‏های تصور زمان و مکان از زندگی اجتماعی انسان منشا می‏گیرد و تأثیری اساسی بر باورهای هویتی دارد». در تعاریفی که تا دو دهه گذشته از هویت ارائه می‏شد، جغرافیای مشخص نقش محوری داشت. و تحولات هویتی تحت تأثیر تغییرات جغرافیایی در طول زمان است. گروه اجتماعی مشخص هم‏ رکن دیگر شکل‏دهی به هویت است به این معنا که هویت به معنی درک یک فرد از تعلق به یک جمع است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

عامل بنیادین در شکل‏گیری هویت‏های اجتماعی تعاملات انسانی است. هنگامی که فرد به تعامل با فرد دیگری می‏پردازد هویت خود را به عنوان یک عضو جامعه پیدا می‏کند. در واقع هویت در بستر تعاملات اجتماعی تعریف می‏شود (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸).
امروزه انسان‏ها به واسطه فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت یک اجتماع هم‏زمان اما با مکان و جغرافیای متفاوت درآمده‏اند که گسترش ارتباطات و انباشت اطلاعات آن‏ها زا با هم مرتبط و مشترک کرده. این اشتراک «هویت جمعی مجازی» را برایشان ایجاد کرده که در کنار سایر ابعاد هویتی افراد، هویت آن‏ها را شکل می‏دهد.
ظهور فناوری‏های نوین ارتباطی دگرگونی بنیادینی را در ارتباطات انسانی ایجاد کرده است. کاستلز معتقد است از آنجا که انتقال و جریان فرهنگ از طریق ارتباطات صورت می‏گیرد، حوزه فرهنگ که نظام‏هایی از عقاید و رفتارها را شامل می‏شود، با ظهور تکنولوژی جدید دچار دگرگونی‏های بنیادین می‏گردد. ورود فناوری‏های ارتباطی، دگرگونی در ساختار ارتباطات انسانی ایجاد کرده است. بل معتقد است جهان مجازی و امکان برقراری ارتباطات همزمان و بیشمار، منشاء ظهور فرهنگ‏های آنی و به دنبال آن ظهور هویت‏های خلق‏الساعه شده است که در دوره محدودی شکل می‏گیرد و با ظهور هویت‏های جدید به سرعت از بین می‏روند (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸).
ویژگی‏های ارتباطات الکترونیکی در فضای مجازی شرایطی متفاوت با روابط رو در رو را برای کاربران فراهم می‏کند. سرعت عمل، ناشناس‏ماندن و … فضای یکسان و مشابهی را فارغ از الزامات چون جنسیت، طبقه، قوم، نژاد و مکان فراهم می‏کند که تجارب متفاوتی را برای کاربران ایجاد می‏کند. تعاملاتی که در این فضا اتفاق می‏افتد، برای کابران اینترنتی را با ذهنیت و گرایش جدیدی ایجاد می‏کند که می‏تواند رفتار و تعاملات آنها را در دنیای حقیقی تغییراتی هر چند جزئی بدهد. ارتباطات اینترنتی می‏تواند انگیزه بیشتری را برای کاربران در بازی با هویت، رفتارهای آزمایشی و ارائه تصویری غیرواقعی فراهم سازد که ریسک شرمندگی در آن کمتر است (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸).
فناوری‏های نوین ارتباطی و اطلاعاتی موجب می‏شود تا اجتماعات و هویت‏های جدیدی تشکیل شود. مارک پاستر معتقد است در دوره جدید که اینترنت و ارتباطات الکترونیک در جامعه سیطره دارد، داده‏ها و اطلاعات یا به عبارت دقیق‏تر، اجتماعات مجازی هستند که هویت افراد را می‏سازند. وسایل نویت اطلاعاتی و ارتباطی تغییراتی را در برداشت‏های فرد به وجود می‏آورد و هویت‏ها را در وضعیت‏ تازه‏ای قرار می‏دهد که بسیار با گذشته متفاوت و حتی گاهی مغایر است. هویت در اجتماعات مجازی در مسیر فراملیتی‏شدن حرکت می‏کند. جامعه اطلاعاتی مبین هویت بی‏ثبات، تغییرپذیر و منعطف انسان جدید است. در این جامعه دیگر نزدیک‏ بودن افراد از لحاظ مکان نشان‏دهنده صمیمیت آن‏ها نیست. و افراد در کشورهای مختلف می‏توانند با هم ارتباط داشته و احساس نزدیک‏بودن و هویت یکسان داشته باشند. هویت ملی در جامعه اطلاعاتی به دلیل ظهور اجتماعات مجازی به شدت تهدید می‏شود. در اجتماعات مجازی معمولاً افراد حداقل در یک چیز اشتراک دارند و آن علایق و منافعی است که آنها در دور هم جمع می‏کند. این منافع که همان دسترسی به اطلاعات است، هویت آنها را می‏سازند. هویتی که مدام در حال تغییر و ناپایدار است. هویت افراد در اجتماعات مجازی «هویتی دیجیتال» است. و سرزمین، زبان بومی و محلی، کشور، فرهنگ ملی و نژاد، هویت افراد را در اجتماعات مجازی تعیین نمی‏کنند، بلکه منافع مقطعی، محدود، و در حوزه موضوعات مختلف افراد را دور هم جمع می‏کند و هویت آنها را می‏سازد (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸).
فناوری‏های نوین ارتباطی امکان داشتن خلوت جدیدی را برای افراد با ایجاد فضایی شخصی و خصوصی در فضای مجازی برای افراد فراهم می‏کند. در این فضا افراد با یکدیگر ارتباط برقرار می‏کنند و با بهره‏گیری از امکانات اینترنت مانند شبکه‏های اجتماعی و اتاق‏های گفت‏وگو شبکه‏های گسترده‏ای از روابط میان افراد شکل می‏گیرد که غیرقابل کنترل است. این امر بتدریج موجب از هم‏پاشیدگی شبکه‏های سنتی روابط مانند همسایگی می‏شود و هویت‏های جدا از جهان واقعی برای افراد ایجاد می‏کند (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸).
از مهمترین ویژگی‏های فضای مجازی گسترش اهمیت فرد و حیطه خصوصی در برابر جمع و حوزه عمومی است. افراد در فضای مجازی در عین حال که می‏توانند در گروه‏های مختلف حضور داشته باشند؛ می‏توانند خود را جدا از دیگران و تنها نیز حس کنند. نبود مراتب قدرت در فضای مجازی باعث می‏شود، فردیت افراد در جمع حل نشود. در جهان واقعی قدرت انتخاب افراد، همواره تحت تأثیر عوامی چون جبر مکان، زمان، فرهنگ، حکومت و … محدود بوده است. اما در جهان مجازی این مرزها وجود ندارد و افراد در مقیاس‏ جهانی می‏توانند دست به انتخاب بزنند (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸).
رسانه‏های جدید، رسانه‏های فردی‏شدن و مبتنی بر تعامل فردی انسان- رایانه هستند و موجب می‏شوند انسانها بیش از پیش گوشه‏گیر، منزوی و کم‏تحرک شده و کم‏کم از زمینه عملی زندگی خود دور شوند.
به عبارت دیگر شکل‏گیری اجتماعات در فضای مجازی موجب می‏شود که اجتماعات در جهان واقعی به تدریج کم‏رنگ و بی‏اهمیت شود. این بدان معناست که منبع هویت بخشی افراد متکثر و متنوع می‏شود و به همین جهت هویت ملی و انسجام اجتماعی یک جامعه به تدریج تضعیف می‏شود (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸).
با آمدن شبکه‏های اجتماعی مجازی، شکل جدیدی از زندگی در فضای مجازی شکل گرفت و روابط میان افراد با شکل سنتی آن تفاوت کرد و تأثیر غیرقابل انکاری بر روابط اجتماعی برجای گذاشت. شبکه‏های اجتماعی یکی از پرطرفدارترین رسانه‏ها هستند که مخاطبان بسیاری به خصوص از قشر جوان دارند. ویژگی‏های تعاملی و ایجاد بستر برای ایجاد روابط اجتماعی از دلایل مورد استقبال واقع‏شدن شبکه‏های اجتماعی است. شبکه‏های اجتماعی با قابلیت‏هایی که در اختیار کاربران خود قرار می‏دهند، به ۵ اولویت اول کاربران اینترنت تبدیل شده‏اند. فرد با طیف وسیعی از افراد در ارتباط است و علایق خود در زمینه‏های مختلف را با آنها به اشتراک می‏گذارد. افراد در شبکه‏های اجتماعی می‏توانند هویتی کاملاً دلخواه داشته باشنتد و بر پایه همان هویت دلخواه ارتباط مجازی خود را با دیگران گسترش دهند. ظاهر این شبکه‏ها جمع‏گرا است. امروزه تغییرات فرهنگی موجب شده که مردم ترجیح دهند در عین تنهایی، ارتباطات گسترده‏‏ای هم با جهان پیرامون خود داشته باشند. شبکه‏های اجتماعی این خواسته را فراهم می‏کنند (امیر بارانی، ۱۳۹۰) شبکه‏های اجتماعی مختلف با سرویس‏ها و خدمات مختلفی که در اختیار کاربران خود قرار می‏دهند، موجب تأثیرگذاری بیشتر روی زندگی آن‏ها و جامعه و رفتارهای اجتماعی می‏شوند. شبکه‏های اجتماعی در حوزه ‏های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و … تأثیرگذارند. «این شبکه‏ها کارکردهای گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی دارند و به گفته مختصصان ارتباطات، شبکه‏های اجتماعی بیش از پیش رابطه‏های چهره به چهره را کاهش می‏دهند». (قوانلو قاجار. م. همایش شبکه‏های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره)
به عنوان مثال فیس‏بوک با وجود امکانات و خدمات ویژه و جدیدی که دارد و با اینکه کاربران بسیاری را جذب کرده است، اما یکی از تأثیرات منفی‏اش روی روابط بین فردی است. به عنوان مثال در مطالعه‏ای در انگلستان نشان داده است که حدود یک سوم طلاق‏ها در این کشور با شبکه اجتماعی فیس‏بوک در ارتباط است (طهورا مهدوی، ۱۳۹۰).
شبکه‏های اجتماعی از سویی به عنوان یکی از گونه‏های رسانه‏های اجتماعی امکانات تعاملی قابل توجهی برای کاربران اینترنتی فراهم کرده‏اند و در افزایش مشارکت شهروندان در برخی فرآیندها مؤثر بوده‏اند از سویی این شبکه‏ها با آسیب‏های گسترده‏ای در حوزه‏هایی از قبیل حریم خصوصی، کپی‏رایت، اعتیاد مجازی، سوءاستفاده‏ از کودکان، دزدی اطلاعات و هویت و مواردی این چنینی مواجه بوده‏اند. چالش حریم خصوصی از مهم‏ترین مباحثی است که همواره درباره شبکه‏های اجتماعی مطرح بوده است. کاربران اینترنتی در این شبکه‏ها بخشی از اطلاعات شخصی خود را در اینترنت منتشر می‏کنند که می‏توانند خطراتی برای آن‏ها به همراه داشته باشد (محمدمهدی مولایی، ۱۳۸۹).
وب‏سایت‏های شبکه‏های اجتماعی، حجم قابل توجهی از اطلاعات شخصی کاربران را در اختیار دارند و امکان سوءاستفاده شرکت‏های تجاری و دولت‏ها از این اطلاعات همواره از دغدغه‏های اصلی مطرح‏شده درباره این شبکه‏هاست. این شبکه‏ها همچنین عرصه ارتباطات سیاسی را نیز متحول کرده‏اند. فعالیت‏های کاربران در حوزه سیاسی در شبکه‏های اجتماعی روی وقایع سیاسی در دنیای واقعی مؤثر بوده است. در حوزه ارتباطات بین‏الملل نیز شبکه‏های اجتماعی قابل‏توجه هستند و برخی کشورها مانند چین و روسیه که دغدغه حفظ فرهنگ ملی برایشان اهمیت دارد، با تقویت شبکه‏های اجتماعی بومی تلاش کرده‏اند کاربرانشان را از شبکه‏های اجتماعی بین‏المللی که در مالکیت شرکت‏ها آمریکایی هستند، دور کنند. شبکه‏های اجتماعی همچنین بر عرصه اقتصاد نیز مؤثر بوده‏اند (محمدمهدی مولایی، ۱۳۸۹)
شبکه‏های اجتماعی، امکان اتصال انسان‏ها را در سراسر جهان به‏طور غیرقابل تصوری افزایش داده ‏اند. با این همه، برخی از متخصصان فناوری، جامعه‏شناسان و روان‏شناسان می‏گویند کاربران شبکه‏های اجتماعی نسبت به دیگرانی که در آن حضور ندارند، یا بهره کم‏تری از آن می‏برند، «تنهاتر» و «خودشیفته‏تر» شده‏اند. حتی بیماری‏های جسمی و روحی هم کاربران را تهدید می‏کند.
بسیاری از متخصصین و روانشناسان سایبری و خانواده با هشداردادن نسبت به رشد فزاینده و آینده شبکه‏های اجتماعی، نسبت به جداشدن نسل جدید و حتی نسل قدیم از روابط اجتماعی خارج از فضای نت و فرورفتن در دنیای مجازی خود ساخته، هشدار داده ‏اند. اما نباید تأثیرات مثبت شبکه‏های اجتماعی از قبیل افزایش اطلاعات عمومی، افزایش ارتباط با دیگران برای روابط اجتماعی و کسانی که در خارج از فضای اینترنت از روابط ناخوشایند با دیگران رانج می‏برند نادیده گرفت. افراد در فضای شبکه‏های اجتماعی می‏توانند روابط متفاوتی را تجربه کنند.
شبکه‏ها قدرت برهم‏زدن روابط و از هم‏پاشیدن زندگی افراد را دارند؛ هر پیام زننده، عکس یا اطلاعات شخصی که در شبکه‏های اجتماعی توسط افراد استفاده می‏شود می‏تواند بعدها علیه خود فرد به کار برده شود، چنانکه در بررسی بسیاری از موارد طلاق در کشورهای غربی این امر مشهود و ثابت شده است.
ایجاد اختلال در بازده شغلی فرد از دیگر کژکارکردهای اجتماعی مجازی است، چت‏کردن و چک‏کردن صفحه‏ شخصی در شبکه‏های اجتماعی وقت بسیاری از فرد در طول شبانه‏روز می‏گیرد و طبعاً قسمتی از این زمان در ساعات کاری اداری فرد انجام می‏شود، آنلاین‏بودن مداوم در شبکه‏های اجتماعی در کوتاه‏مدت هم باعث عادتی ناآگاهانه در استفاده از این شبکه‏ها می‏شود.
اعتیاد به استفاده از این شبکه‏ها زمانی بیشتر بروز پیدا می‏کند که فرد با قصد و هدف خاصی سراغ فضای مجازی می‏رود و بدون اینکه متوجه باشد بی‏‏‏اختیار به شبکه‏های اجتماعی ورود پیدا می‏کند، البته پیشرفت روزافزون فناوری‏های جدیدتر چون تبلت‏ها، اسارت فون‏ها و … این‏گونه دستیابی‏ها را به این شبکه‏ها آسان‏تر نموده است تا جایی که خاطر فرد از فکر اینکه یک روز به شبکه‏های اجتماعی دسترسی نداشته باشد مشوش و نگران می‏شود.
در کنار این فرصت‌ها، چالش‌ها و معضلات استفاده از این شبکه‌های اطلاع رسانی و ارتباطی، همواره مورد بحث و بررسی پژوهشگران حوزه‌ی جامعه‌ی اطلاعاتی قرار گرفته است. شبکه‌های اجتماعی مانند فیس بوک، توئیتر و حتی یوتیوب، اگرچه در زمره‌ی پر بازدیدترین و مشهورترین سایت‌های اینترنت به شمار می‌روند (بنا به آمار جدید پایگاه اطلاع رسانی الکسا)، علاقه‌ی وافر کاربران اینترنت به استفاده از این پایگاه‌ها و گسترش و شیوع اتصال به این پرتال‌ها در فضای وب، سبب پیدایی پدیده‌ی استفاده آسیب زا طریق اینترنت یا اعتیاد به اینترنت برای کاربران استفاده شده است. موضوع اعتیاد به اینترنت موضوعی است که به نظر می‌رسد باید به فهرست اعتیادهایی که برای همه‌ی ما آشناست، اضافه شود. عارضه‌هایی مانند اعتیاد به مواد مخدر، اعتیادهای عصر غیر دیجیتال بوده‌اند که هنوز هم گریبان جوامع امروزی را گرفته‌اند، و امروزه پدیده‌ی دیگری به نام اعتیاد دیجیتالی به فهرست اعتیادهایی که بشر با آن روبروست، افزوده شده که بنا به ادعای مرجع بین المللی شناسایی و درمان اعتیادهای اینترنتی که اخیراً به همت انتشارات جان وایلی منتشر شده است، درمانی پیچیده و دشوار دارد.
آمارهای حاکی از گسترش اعتیاد به اینترنت، به خصوص اعتیاد فیس بوکی در میان کاربران جامعه‌ی اطلاعاتی امروز است. دنیا شاهد یک نوع بیماری جدید به نام «اعتیاد فیس بوکی» است. روند افزایش دوستی‌ها و ازدواج‌هایی که از طریق آشنایی در فیس بوک و به طور کلی شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد، و در برخی موارد به طلاق می‌ انجامد، محققان غربی را بر آن داشته است تا انتشار کتابها و مقالات و برگزاری همایش‌های متعددی را به منظور آسیب شناسی رفتاری، روانی، و امنیتی حاکم بر این شبکه‌های اجتماعی در یک دهه اخیر در دستور کار قرار دهند.
خبر یک پنجم طلاق‌ها در امریکا به واسطه‌ی فیس بوس، موضوع قابل تأملی است. کاهش سطح روابط اجتماعی کاربران در محیط واقعی، تنهایی و افسردگی، اختلال در تغذیه و گوارش، کاهش عزت نفس، تهدیدات امنیتی، کاهش امنیت حریم خصوصی کاربران، و ده‌ها معضل و چالش دیگر، تنها بخشی از دلایلی است که امروزه به عنوان زمینه‌های اعتیاد و تهدید فیس بوکی از آن یاد می‌شود. شبکه‌ی اجتماعی فیس بوک آقای زاکربری، در اوایل سال ۲۰۰۴ میلادی به عنوان یک پروژه‌ی دانشگاهی در دانشگاه هاروارد امریکا متولد شد. اما بعد از آنکه میلیون‌ها دانشجوی امریکایی وارد این شبکه شدند، خالق جوان آن به فکر بین المللی کردن این شبکه افتاد. افزایش کارایی و توسعه‌ی خلاقیت دیجیتالی آقای زاکربری و تیمش، به پدیدار شدن موثرترین و محبوب‌ترین شبکه‌ی اجتماعی اینترنت منجر شد، به گونه‌ای که تا اواسط سال ۲۰۱۲ میلادی، شمار کاربران این شبکه از نهصد میلیون نفر در بیش از یکصد و شصت کشور جهان فراتر رفت و ارزش دلاری این تجارت فعال و موفق، مرز هشتاد میلیارد دلار را نیز در نوردید، موفقیتی که پیش‌تر برای سایت‌های موفقی چون آمازون (بنیانگذار: پی‌یر امیدیار) حاصل شده بود. چت متنی و صوتی و این اواخر چت تصویری در کنار پروفایل سازی، انجمن سازی، گروه سازی، اشتراک گذاری متن و عکس، و مسائلی از این دست با حضور صدها میلیون کاربر اینترنت، سبب شد فیس بوک امروزه جزء لاینفک زندگی یک ششم جمعیت کره‌ی زمین باشد.
سیستم تایم لاین یا «خط سیر زمانی» فیس بوک در کنار سیستم‌های تبلیغاتی و اطلاع رسانی آن بر روی گوشی‌های تلفن همراه «فیس بوک بازی» صدها میلیون کاربر این شبکه را در اقصی نقاط جهان افزایش داده است و شاید یکی از دلایل گسترش اعتیاد به این شبکه نیز به حساب آید. به نظر می‌رسد فیس بوک محفل بین المللی بدون نیاز به گذرنامه‌ای شده است و همانند سیگاری‌ها که روزی نیست حتی یک پک به سیگار نزنند، فیس بوک بازها هم نمی‌توانند روزی چند بار به صفحه‌شان متصل نشوند. آنها که دیگر خیلی معتاد شده‌اند و وقت زیادی را صرف این شبکه و فعالیت در آن می‌کنند، همواره در این شبکه برخط (آنلاین) هستند تا هیچ فعل و انفعالی در مورد دوستان و گروه‌هایی که عضو آن هستند، از نظرشان پنهان نماند. البته شیوع فیس بوک‌ بازی در میان جوامع، همه‌ی ملت‌ها را تحت تأثیر قرار داده است و فرصتی را برای صاحبان کسب و کار، و مراکز تحقیقاتی و تبلیغاتی و حتی امنیتی فراهم کرده است تا فعالیت کاربران این شبکه‌ها را برای نیل به اهداف و مأموریت‌های سازمانی خود، تحت نظر بگیرند. جولیان آسانژ، مؤسس ویکی لیکس، که پرتال تحت مدیریت وی بزرگترین افشاگری قرن را در اینترنت منتشر کرد، معتقد است «فیس بوک، نفرت انگیزترین ابزار جاسوسی است که تاکنون خلق شده است.» به گفته‌ی آقای آسانژ، فیس بوک یک گنجینه‌ی اطلاعاتی بسیار بزرگ از نام و سوابق افراد است که کاربران آن را داوطلبانه در اختیار این شبکه‌ی اجتماعی قرار می‌دهند ولی این ابزار مورد بهره برداری دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی امریکا قرار می‌گیرد. وی می‌گوید هر کس نام و اطلاعات شخصی خود را به فیس بوک اضافه می‌کند،‌باید بداند که به رایگان در خدمت دستگاه‌های اطلاعاتی امریکاست و این گنجینه‌ی اطلاعاتی را برای آنها تکمیل می‌کند. جولیان آسانژ مدعی نیست که دستگاه‌های اطلاعاتی امریکا شبکه‌ی اجتماعی فیس بوک را می‌چرخانند، ولی به عقیده‌ی وی، دسترسی این دستگاه‌های اطلاعاتی به اطلاعات ذخیره شده در فیس بوک،‌آن را به ابزاری خطرناک تبدیل کرده است. در واقع فیس بوک اطلاعات کاربران خود را به شیوه‌های گوناگون در اختیار بنگاه های تبلیغاتی و سازمان‌ها و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی قرار می‌دهد تا از این رهگذر، پول بیشتری به دست آورد و ارزش سهام خود را در بازار سهام ارتقا دهد.
کاربری که اطلاعات خود را از زمان مدرسه رفتن، دانشگاه رفتن، و مکان کار و زندگی گرفته تا تصاویر خانوادگی و شخصی و مسافرت‌ها و دیدارها و اطلاعات دوستان دور و نزدیک داخلی و خارجی‌اش در فیس بوک ارائه می‌کند، بهترین عامل و طعمه برای نهادهای تبلیغاتی و اطلاع رسانی و حتی امنیتی و جاسوسی به شمار می‌رود. تصور کنید اگر می‌خواستید چنین اطلاعات گسترده، منسجم، و مکتوبی را از دوست خود یا از دوست یکی از دوستان خود به دست آورید. در محیط غیر مجازی چگونه امکان پذیر بود؟ حتی اگر به راحتی می‌توانستید این اطلاعات را به دست آورید، ناچار بودید چقدر زمان و هزینه صرف کنید؟ در حالی که همه‌ی اینها در فیس بوک به رایگان، داوطلبانه و به آسانی در دسترس و قابل وصول است. .
دانیل میلر، انسان شناسی در دانشگاه کالج لندن، اخیراً کتابی درباره‌ی فیس بوک نوشته است که در آن، به داستان‌هایی کوتاه از سرگذشت و تجربه‌ی افراد مختلف در استفاده از این پایگاه پرداخته است. او معتقد است برای خیلی‌ها، فیس بوک یک اَبَردوست به حساب می‌آید و بعضی‌ها به قدری غرق «فیس بوک بازی» هستند که بهتر است در قسمت اعلام وضعیت تأهل بنویسند:ازدواج با فیس بوک!!!!
محققانی چون ویلدرمورت و بارنرز، معتقدند که کاربران اینترنت، به خصوص کاربران شبکه‌های اجتماعی،‌ گویی نه از امنیت اطلاعاتی و شخصی خود در این فضا آگاهی دارند و نه درباره‌ی چالش‌هایی که این ناآگاهی برای آنان ایجاد می‌کند، چیزی می‌دانند. در این بین، کاربران نوجوان و جوان، به سادگی اطلاعات شخصی خود را در معض دید قرار می‌دهند و در تیررس خطرات و معضلات این شبکه‌ها هستند. این قضیه نه تنها در کشورهای کمتر توسعه یافته به عنوان یک ناهنجاری جدی در اجتماع مطرح شده است، بلکه در جوامع غربی نیز که به شدت درگیر معضلات استفاده‌ی افراطی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و شاهد کاهش روابط اجتماعی و عاطفی شهروندان خود هستند، مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد قبل از اینکه دولتها به فکر راه چاره باشند، مردم و کاربران باید هوشیار و عاقل باشند و در مقابل ابزارهای سرمایه داری و سلطه گری، نسبت به معضلات و شیوه‌ی برخورد با آن، با بصیرت و شناخت حداکثری عمل کنند.
۲- ۸- آسیب های روانی وابستگی به فیس بوک
به‏طور کلی می‏توان آسیب‏های روانی شبکه‏های اجتماعی را در چهار دسته تقسیم‏بندی کرد:
کاهش احساسات: اغلب ارتباطات در این فضا نوشتاری است و کیفیت ارتباط در فضای واقعی را ندارد و از احساس کمتری برخوردار است. و موجب کاهش احساسات در فرد می‏شود. ارتباطات متنی پایه و اساس شبکه‏های اجتماعی را می‏سازد و وسایل ارتباطی جدید هم نتوانسته‏اند خللی در آن ایجاد کند این موضوع از آنجا اهمیت دارد که یک نوشته ممکن است حق مطلب را ادا کند اما به هیچ وجه نمی‏تواند احساس افراد در جریان کنش متقابل منتقل کند.
متن‏گرایی: با وجود امکانات چندرسانه‏ای موجب رد فضای مجازی، هنوز هم قسمت بزرگی از ارتباطات در فضای مجازی را ارتباطات متنی (ایمیل، چت) تشکیل می‏دهد. ارتباط متنی می‏تواند شکل جدیدی از هویت مجازی را شکل دهد.
انعطاف‏پذیری هویتی: افراد در فضای مجازی می‏توانند چهره‏ها و بازنمایی‏های متفاوتی از خود ارائه دهند.
دریافت‏های جایگزین: در ارتباطات مجازی می‏توان دیوارها را شکست و به حوزه خصوصی دیگران وارد شد و حرف‏هایی را که افراد حاضر نیستند در ارتباط چهره به چهره بگویند، می‏گویند.
۲-۹- هوش هیجانی^[۱۸] چیست؟
از گذشته های دور شناخت عقلانی و عاطفی مطرح بوده اند ولی شناخت عقلانی در همه موارد بر شناخت عاطفی ترجیح داشت و انسان ها هم دیگر را از گرایش های عاطفی و احساسی در تصمیم گیری ها و درک حقایق برحذر می داشتند. در یونان باستان جنبش رواقیون اعتقاد داشتند شخص خردمند و عاقل هیچ هیجان یا احساسی را تأیید نمی کند. در سال ۱۹۲۰ ثراندایک برای نخستین بار، توانایی اجتماعی را جزء هوش دانست. هوش اجتماعی از نظر ثراندایک توانایی درک دیگران، عمل و رفتار هوشمندانه و زیرکانه در روابط با دیگران است (خسرو جاوید،۱۳۸۱).
بار- اُن نیز برای اولین بار، اصطلاح بهره هیجانی را در برابر بهره هوشی مطرح کرد و از سال ۱۹۸۰به تدوین پرسشنامه هوش هیجانی پرداخت.
درسال۱۹۹۰مقاله ای توسط سالووی و مایر منتشر شد که در آن اصطلاح هوش هیجانی برای اولین بار استفاده شد. آنان هوش هیجانی را به عنوان توانایی درک و بیان هیجانات، استفاده از آن و مدیریت هیجان ها درخود و سایر افراد تعریف کردند.(سالوی، بیدل^[۱۹] و دتیلی^[۲۰]رومای^[۲۱]ر به نقل لز چرنیس^[۲۲]،۲۰۰۲ ، نقل از گلستان جهرمی،۱۳۸۳).
از نظر گلمن(۱۹۹۵) گاردنر الهام بخش نظریه هوش هیجانی است. گاردنر معتقد است هوش یک نوع ِواحد و یکپارچه نیست. طیف گسترده ای از هوش وجود دارد که موفقیت در زندگی را تضمین می کند و هفت نوع اصلی آن عبارتنداز:
۱-هوش زبانی
۲- استدلال ریاضی
۳- درک فضا
۴- جنبش جسمانی
۵- موسیقی
۶- مهارت اجتماعی
۷- استعدادهای درون فردی
هوش هیجانی یک مفهوم گسترده است که شامل مهارت های فردی و حالات درونی می باشد و به مجموعه مهارت های درون فردی و برون فردی اطلاق می گردد. هوش هیجانی را می توان آگاهی از هیجانات و چگونگی تأثیر پذیری دیگران، بروز احساسات، مدیریت هیجانات و عواطف، همدلی و خودآگاهی و چگونگی اداره ارتباطات بین فردی دانست. گاردنر خاطر نشان می کندکه هسته هوش بین فردی توانایی درک و ارائه پاسخ مناسب به روحیات، خلق وخو، انگیزش ها و خواسته های افراد دیگر است او اضافه می کند که در هوش درون فردی، کلید خودشناسی عبارتست از آگاهی داشتن از احساسات شخصی خود و توانایی متمایز کردن و استفاده از آنها برای هدایت رفتار خویش. (گلمن،۱۹۹۵،نقل از کوچک انتظار- قدسی،۱۳۸۳).
تعاریف دیگری از هوش هیجانی وجود دارد که توانایی درک احساسات درآن نقشی اساسی دارد:
مایر و سالووی(۱۹۹۳) هوش هیجانی را نوعی از هوش اجتماعی می دانند که مستلزم توانایی درک دقیق، ارزیابی و بیان هیجان، نظارت بر هیجانات خود و سایرین، تمییز دادن بین هیجانات و استفاده از این اطلاعات برای افزایش رشد عقلانی و هیجانی است(پون تنگ فت۲۰۰۲نقل ازگلستان جهرمی ،۱۳۸۳).
مایر و سالووی(۱۹۹۷)هوش هیجانی را به چهار بخش تقسیم کرده اند:
تشخیص هیجانات درخود و دیگران
کاربرد هیجانات و توانایی ابراز احساسات و یکپارچه کردن احساساتشان
فهم هیجانات و توانایی فهم علل هیجانات
کنترل هیجانات و به کار گرفتن روش های مؤثر از احساسات برای دستیابی به اهداف (کارسیو،۱۹۹۹نقل از گلستان جهرمی،۱۳۸۳).
در تعریف و مدل مایر و سالووی از هوش هیجانی بیشتر به بعد بیولوژیک و روان شناختی هیجانات توجه شده و ادراک هیجانات نقش اساسی دارد. هوش هیجانی در این تعریف به قابلیت های اجتماعی تعمیم نیافته اما در بهداشت و سلامت روان نقش مؤثری دارد.