عکس سمت راست فوکر DV-III [www.militaryfactory.com]
… من طی تست های بررسی سختی بال متوجه شدم که با افزایش بار بر روی بال زاویه حمله در نوک بال به صورت غیرطبیعی افزایش می یابد. من بخاطر نمی آورم که این پدیده را طی آزمایش ها با بال اصلی دیده باشم. کاملا مشخص است که این افزایش زاویه حمله در نوک بال باعث شکستن بال شده است، بطور منطقی بار اعمال شده به بال به واسطه فشار هوا در شیرجه هایی با زاویه زیاد در نوک بال به نسبت قسمت میانی بال افزایش بیشتری داشته، و خود باعث افزایش زاویه حمله در نوک بال می شود. این پدیده به علت وجود اسپار عقبی اضافه شده به بال است، و وجود این اسپار باعث تغییر شکل ناخواسته بر روی بال تحت بار می شود….
پیچش منتج شده از این فرایند باعث شکستن بال تحت مانورهای مداوم جنگی می شود.[۸]
بعد از جنگ جهانی اول و در سال ۱۹۲۳ بومر و کونینگ فلاتر ایلران هواپیمای دریایی ون برهل را بررسی نمودند. آن­ها یافتند که مجزا نمودن مودهای متقابل به وسیله روش تعادل جرم می تواند این مشکل را حذف نماید. از آن زمان استفاده از تعادل جرم به عنوان روشی برای جلوگیری از فلاتر پذیرفته شده است.[۹]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در سال ۱۹۲۷ ژان و بیر بررسی های خود را بر روی فلاتر دم عمودی هواپیمای MO-1 در ایالات متحده معطوف نمودند. این دم یک سیستم با دو اسپار بود که باعث جفت شدن مودهای پیچش و خمش می­شد. به عنوان یک راه حل، افزایش سختی پیچشی و جلوبردن مرکز جرم پیشنهاد شد. بعلاوه نوئل،یانگر و گرین مطالعاتی را بر روی پدیده فلاتر انجام داده و مقالات خود را در مورد فلاتر در سال ۱۹۲۷ و ۱۹۲۸ چاپ نمودند.
همچنین در سال ۱۹۲۷ در دانشگاه MIT مطالعات اولیه بر روی پدیده فلاتر آغاز شد و اولین استفاده از مدل­ها در تونل باد صورت پذیرفت. بعدها به رهبری راشر، مدل متشابه دینامیکی بسیاری از هواپیماهای نظامی در لابراتوار تحقیقات سازه و آیروالاستیسیته دانشگاه MIT ساخته و تست شد.
در سال ۱۹۲۸، پرینگ کار خود را در مورد استفاده از یک مدل کوچکتر جهت مشخص نمودن سرعت فلاتر یک هواپیما ارائه نمود. او تحقیقات خود را بر روی یک هواپیما که سرعت و فرکانس فلاتر بال و ایلران آن توسط تست های پروازی مشخص شده بود متمرکز نمود.
پس از او، قوانین ساخت مدل های متشابه با ابعادی کوچکتر توسط مک کین و وود هراس توسعه یافت. بر اساس این قوانین برای اینکه به تشابه دینامیکی بین مدل کوچکتر و هواپیمایی با ابعاد کامل رسید، ابتدا باید تشابه هندسی جرم و توزیع ویژگی های الاستیک را ایجاد نمود. پرینگ از یک مدل با ابعاد یک سوم هواپیما استفاده نمود و سرعت و فرکانس فلاتر مشاهده شده به خوبی با مقادیر بدست آمده طی تست های پروازی مطابقت داشت. این تحقیق بررسی سودمندی جهت مشخص نمودن استفاده از مدل های کوچکتر در تونل باد برای پیش بینی سرعت فلاتر بحرانی یک هواپیماست.
در سال ۱۹۲۹ دونکن و فریزر گزارشی را با موضوع فلاتر بال های هواپیما ارائه نمودند. در این گزارش فرمول های تئوریک فلاتر به همراه مشتقات آیرودینامیکی محاسبه شده در تونل باد ارائه شد.گزارش علمی آن­ها تا سال ها به عنوان یکی از اصلی ترین مراجع فلاتر شناخته می شد به صورتی که این گزارش نام انجیل فلاتر را به خود اختصاص داد.
در این گزارش مفهوم مودهای طبیعی سازه تعریف شده بود و با بهره گرفتن از این تعریف مسائل به وسیله معادلات دیفرانسیل معمولی بجای معادلات دیفرانسیل جزئی حل می­شد. فریزر و دونکن اثر دنباله­های جداشده از سطح بال را در محاسبات خود در نظر نگرفتند و از اینرو نتایج حاصل از اصول آیرودینامیکی کار آن ها به اندازه کافی رضایتبخش نبود.
بعد از جنگ جهانی اول، هوانوردان توجه خود را به شکستن رکوردهای سرعت معطوف نمودند. بین سالهای ۱۹۲۴ تا ۱۹۳۴ تعداد زیادی مسابقه هوایی برگزار شد. بعضی از شرکت کننده ها مانند ورویل اسپرگ R-3، سوپر مرین S-4، ژئو-بی، لونینگ P-4 و کانیس R-6 با مسئله فلاتر روبرو شدند. طراحان هواپیماهای خود را با بهره گرفتن از اسپارهای چوبی تقویت شده در انتهای بال و تقویت بال توسط اتصالات خارجی یا کوچک نمودن پهنای بال بهبود دادند.
در سال ۱۹۳۰، مطالعات آیروالاستیسیته با پیشرفت بسیار بزرگی به خصوص در زمینه تئوری مواجه شد. در این سال هواپیماهای یک باله نسبت به هواپیماهای دوباله به علت کارایی بسیار بهتر خود ترجیح داده شده و بال هایی با روکش فلزی به همراه اسپارهای فلزی و تقویت کننده های داخلی به جای بال هایی با اسپارهای چوبی که توسط پارچه پوشانده شده بود استفاده شدند.
در اوایل سال ۱۹۳۰ کلمه آیروالاستیسیته برای اولین بار توسط کاکس و پاگسلی در انگلستان استفاده شد. در سال ۱۹۳۰، کاکس،پاگسلی،دونکن و مک میلان بر روی اثر معکوس ایلران متمرکز شدند. اثر معکوس ایلران در مرجع [۱۰] به صورت زیر تعریف می شود:
اثر معکوس ایلران زمانی روی می دهد که با افزایش سرعت، تغییر زاویه ایلران باعث ایجاد پیچش در بال در خلاف جهت ایلران شود و در نتیجه، اثر ایلران برای ایجاد ممان جهت غلتش کاهش می یابد. این فرایند تا زمانی که ایلران دیگر اثری نداشته و عکس العملی معکوس با عملکرد خود ایجاد نماید ادامه می یابد.
در سال ۱۹۳۲، هواپیمای دی هاویلند با حادثه ای جدی به علت فلاتر بال، دم و رادر خود مواجه شد. مشخص شد استرات های V شکل عامل اصلی این حادثه بودند. طی سال های ۱۹۳۲تا ۱۹۳۴ موارد فلاتر زیادی در ایالات متحده نیز روی داد. هواپیمای YC-14،YO-27، داگلاس C-26A،Xo-43 و F-24 فلاتر دم را هم تجربه نمود.
هواپیمای YA-8 با فلاتر رادر نازک خود روبرو شد و بوئینگ YB-9A با فلاتر رادر-بدنه، داگلاس XV-7 با فلاتر بدنه-الویتور و کورتیس Yo-40B با فلاتر الویتور-تب روبرو شد. در همان سال تئودرسون شروع به فعالیت در زمینه مسائل فلاتر در ایالات متحده نمود او تنها در عرض چند ماه یک گزارش علمی ناسا به شماره ۴۹۶ و در سال ۱۹۳۵ چاپ نمود. کار او تاثیر بزرگی بر روش های بررسی فلاتر در صنعت هوانوردی آمریکا نهاد. تئوری تئودرسون روش دقیق و آسانی را برای صفحاتی با سطح مقطع ایرفویل شکل ارائه می نمود. روش او مبنای اصلی روش استریپ است که هم اکنون جهت محاسبه فلاتر بال بکار گرفته می شود. توسعه روش های بررسی فلاتر در آمریکا به شدت از کارهای او تاثیر پذیرفته است می توان به عنوان برجسته­ترین آن­ها روش استریپ و روش های تقریب فلاتر را نام برد.
تئودرسون و گریک بین سال های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۶ با یکدیگر به بررسی اثرات مشخص هر پارامتر سازه مانند مرکز جرم، محور الاستیک، ممان اینرسی، نسبت وزن، مکان قرارگیری لولای ایلران و پارامترهای متشابه آن پرداختند.
در سال ۱۹۳۵، فارن نتایج تجربی خود را در مورد افزایش ضریب برآی بالی که زاویه حمله آن به سرعت تغییر می نماید ارائه نمود. او نشان داد که ضریب برآ تا مقدار ماکزیمم برآی بال افزایش می یابد و این به علت فلاتر تا مرز واماندگی بال، ملخ یا پره بکار رفته بود.
در اواسط دهه ۱۹۳۰، اولین تست های پروازی فلاتر، آغاز شد و ون شیپ در آلمان اولین کسی بود که این تست ها را انجام داد. روشی که او استفاده می نمود خیلی ساده بود: شیرجه زدن با هواپیما تا حداکثر سرعت آن و مشاهده رفتارهای بوجود آمده.
بسیاری از آزمایش های پروازی فلاتر موفق بر روی هواپیماهای مختلف انجام شد تا اینکه این آزمایش منجر به سقوط هواپیمای جونکر JU-90در سال ۱۹۳۸ شد. بعد از سال ۱۹۴۵، صنعت لزوم تست های فلاتر را پذیرفت و این منجر به بهبود روش­های آزمایش و همچنین تولید هواپیما با حداکثر امکان جلوگیری از وقوع این پدیده بود.
پراندتل مقاله ای را در مورد آیرودینامیک جریان پایدار در سال ۱۹۳۶ ارائه نمود. تئوری ارائه شده در این مقاله برای آیرودینامیک جریان ناپایا نیز تعمیم یافت. او شتاب پتانسیل را تعریف نمود. تئوری او نتایج صحیحی در مورد جریان های زیر صوت و مافوق صوت با اغتشاشات کوچک ارائه نمود. اما در جریان گذر صوتی تئوری خطی او، پیش ­بینی­های صحیحی ارائه نمی­نمود.
تنها طی دو سال در ایتالیا، کایله پوزیو دو مقاله با بهره گرفتن از روش پرانتل ارائه نمود. او پتانسیل سرعت را برای مسائل دو بعدی و غیر ایستا بکار برد. در سال ۱۹۳۷، سیکالو تئوری خط برآزای پرنتل را توسعه داد و روش چند خط برآزا را برای یک بال با پهنای محدود و در حال نوسان ارائه نمود. بعدها و در سال ۱۹۴۰ فریزر به همراه دونکن و کلار کتابی را در مورد ماتریس ها و کاربرد های آن ها به همراه مسائل فلاتر چاپ نمودند. در سال ۱۹۴۱ لرینگ روش خود را برای حل مسائل آیروالاستیسیته با بهره گرفتن از ماتریس های متقارن ارائه نمود.
طی جنگ جهانی دوم، کاسنر مقاله ای را ارائه نمود که در آن تئوری کلی سطوح برآزا برای بال های سه بعدی بکار برده شد. او از شتاب پتانسیل پرانتل و اثر حرکت دابلت های یکنواخت استفاده نمود.
طی جنگ جهانی دوم و بعد از آن با پیشرفت هواپیما ها شکل آن ها نیز تغییر نمود. هواپیماهای فلزی بجای هواپیماهای چوبی استفاده شد بعلاوه سرعت هواپیماها افزایش چشمگیری داشت. فلاتر به علت های دیگری از جمله حمل سلاح، تانکر های سوخت خارجی یا عدم تعادل وزن و کاهش سختی سازه به علت خسارات بوجود آمده طی درگیری ها نمود یافت.
در سال ۱۹۴۲، اسمیلگ و واسرمن در مقاله ای جداول جامعی را از ضرایب آیرودینامیکی ناپایدار که در محاسبات و تحلیل فلاتر استفاده می شوند ارائه نمود.آن ها از تئوری تئودرسون و تعادل آیرودینامیک سطوح کنترل برای محاسبه این ضرایب استفاده نمودند. این جداول و روش های محاسبه آن ها تا سال ها در ایالات متحده مورد استفاده قرار می­گرفت.روش های ارائه شده در این مقالات شامل مفاهیم میرایی سازه بود. با بهره گرفتن از این مفاهیم یک روش کاربردی از حل گرافیکی با نام نمودار V-g برای محاسبه فلاتر به دست آمد.
این روش به نسبت رایج، نموداری را ارائه می نماید که سرعت در محور افقی و میرایی سازه در محور عمودی آن قرار دارد. سرعت فلاتر به سادگی و با برخورد نمودارهای محاسبه شده از تقابل نیروهای آیرودینامیک و الاستیک با محور افقی محاسبه می شود.
با ادامه تحقیقات تئوریک محققان، برخی دیگر از آن ها توجه خود را معطوف به اطلاعات تجربی نمودند و اندازه گیری نوسان حاصل از نیروهای آیرودینامیکی تا آزمایشات پیشرفته فلاتر را با بهره گرفتن از مدل های اولیه تولید شده هواپیما انجام دادند. بعلاوه از این اطلاعات تجربی بعنوان وسیله ای کارا جهت اعتبارسنجی تئوری ها نیز استفاده می­شد و نقشی اصلی در پیشرفت آن ها در آینده داشت.
در سال ۱۹۶۲، هال در مقاله ای که به بررسی اندازه گیری مشتقات آیرودینامیک جسم در حال نوسان پرداخت ۵۳ عدد از مطالعات انجام شده بین سال های ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۶ را ارائه نمود. بر اساس این مقاله، دانشمندان انگلیسی توجه خود را در زمان جنگ معطوف به سرعت های مادون صوت نموده بودند. هر چند بعد از جنگ مطالعات در آمریکا به سمت بدست آوردن نتایج برای سرعت های گذرصوت و مافوق صوت هدایت شد. اندازه گیری نیروهای آیرودینامیک صفحات در حال نوسان کاری بسیار سخت و غیر دقیق بود تا اینکه برت، وایت و تایلی دستگاه واتمتر را در سال ۱۹۴۲ ارائه نمودند.
زمانی که استفاده از سازه هایی تمام فلزی عمومیت یافت، درخواست ها جهت تست های فلاتر مدل های هواپیما با ابعاد کوچکتر افزایش یافت. طی جنگ پلی ونیل کلرید ماده اصلی جهت ساخت مدل ها بود. واسرمن و میکیوتو تجارب خود را در مورد این نوع مدل ها را در سال ۱۹۵۱ ارائه نمودند. اما این روش به علت محدودیت ها در دقت ساخت، تغییر خواص مواد به واسطه دما و رطوبت و همچنین هزینه های ساخت بالا به صرفه نبود. بلافاصله، روشی که در بالا ارائه شد با یک روش ساده تر جایگزین شد. در این روش جدید تنها مودهای ارتعاشی در مدل شبیه سازی می شد و این مودهای ارتعاشی جهت تحلیل فلاتر بسیار مهم بودند. به وسیله این روش یک بال شبیه به تیر را می توان به وسیله تنها یک اسپار فلزی با توزیع سختی مناسب مدل نمود و جهت تشابه هندسی نیز از چوب بالسا جهت ساخت شکل بال استفاده نمود. مقالات و گزارش های علمی بسیار زیادی توسط کانینگهام، برون، تمپلتون، وایت، مکارتی و هافمن ارائه شده است.
در سال ۱۹۴۶، یک تونل باد برای تحقیقات فلاتر در لابراتوار لانگلی عملیاتی گردید. این تونل، یک تونل باد ویژه بود که توانایی استفاده از هوا و گاز فرئون را برای محیط تست داشت. این تونل باعث ایجاد یک دانشکده برای بررسی های تجربی در زمینه آیروالاستیسیته در آمریکا شد. با افزایش سرعت هواپیما­ها و ورود آن ها به جریان گذر صوتی، دانشمندان با مسائل آیروالاستیسیته جدید و بسیار زیادی روبرو شدند. یکی از اولین مسائل بوجود آمده نوسان ایلران (که به آن clean buzz گفته می شد) در هواپیمای P-80 در هنگام آزمایش های پروازی با سرعت بالا و طی سال ۱۹۴۴ بود.
روش شناخته شده تعادل جرم، جهت برطرف نمودن این مشکل بکار رفت اما مشاهده شد که تعادل جرم هیچگونه اثری بر شدت نوسانات ایجاد شده نگذاشت. راه حلی که برای این مشکل در نظر گرفته شد، افزایش سختی سطوح کنترل، تغییر شکل پروفیل و دمپر های سطوح کنترل بود. برای بررسی صحت روش های ارائه شده آزمایش های تونل باد و تست های پروازی استفاده شد چراکه هیچگونه روشی برای جریان گذرصوتی تا آن زمان ارائه نشده بود. آرتور ریجر معیارهای اصلی جهت جلوگیری از فلاتر سطوح کنترل در جریان گذرصوتی را در یک مقاله کامل در جلد پنجم کتابچه آموزشی آگارد^[۱۰] ارائه نمود.
در سال ۱۹۴۵، آرتی جونز سوئیپ را به عنوان شکل جدیدی از طراحی ارائه نمود. این طرح در بمب افکن بوئینگ B-47 استفاده شد و در آن زمان یکی از موفقترین طراحی های هواپیما را به نام خود ثبت نمود. سوئیپ مفهومی جدید بود و اثرات آن بر روی فلاتر تحقیقات گسترده­ای را هم در زمینه سازه و هم در زمینه آیرودینامیک شکل داد.
با نازک شدن بال ها به واسطه پرواز در سرعت های بالا، مشکلات بوجود آمده برای ایجاد سختی مورد نیاز جهت جلوگیری از فلاتر به صورت محسوسی افزایش یافت. در آن زمان تئوری جریان غیرخطی توسعه نیافته بود و تونل های باد جریان گذرصوتی نیز وجود نداشت. به علت این مشکلات محققان روش­های آزمایش مختلفی را از سال ۱۹۴۶ آغاز نمودند. شکل ۱-۴ به صورت شماتیک این روش را نشان می دهد.
دو مدل اول ، مدل­های پرواز آزاد بودند، که از هواپیما و از ارتفاع بالا رها می شدند یا به وسیله راکت از زمین شلیک می شدند. روش دیگر روش استفاده از جریان روی بال بود در این روش مدل بر روی سطح بالایی بال و جایی که جریان به جریان گذرصوتی نزدیک می شد نصب شده و بررسی ها انجام می شد. در آخرین روش مدلی با ابعاد کامل به راکت قرارگرفته بر روی ریل قطار نصب شده و بررسی ها انجام می­شد. تونل های باد گذرصوتی در اوایل دهه پنجاه ساخته شد. برای اولین بار در لانگلی آزمایش ها انجام شد و اولین نتیجه دریافت شده این بود که این تست ها خیلی دقیق تر و ارزانتر از روش های بیان شده در پاراگراف بالا بودند.
با پیشرفت طراحی و عملکرد بهتر هواپیماها در دهه ۱۹۴۰، پرواز در جریان سوپرسونیک ممکن شد، هواپیماها به خصوص در شیرجه های سریع خود وارد این رژیم جریان می شدند. در پرواز مستقیم الخط چارلز یگر در هواپیمای تحقیقاتی X-1 خود، در سال ۱۹۴۷ به سرعت سوپرسونیک رسید. اما مطالعات تحلیلی از چند سال قبل آغاز شده بود. در انگلستان، کلار، تمپل، جان و در آلمان ون بربلی و در آمریکا گریک و ربینوه بر روی فلاتر جریان­های سوپرسونیک تحقیق می­نمودند.
شکل۱-۴٫ روش های تجربی تست فلاتر قبل از پیدایش تونل های باد گذر صوتی
همچنین نوع جدیدی از فلاتر با نام فلاتر صفحه نیز بوجود آمد. فلاتر صفحه در نتیجه آسیب های خستگی است لذا بسیار مهم است که از این پدیده جلوگیری نمود. بیش از ۷۰ عدد از نقص­های بوجود آمده طی جنگ جهانی دوم و در مراحل تست و طراحی موشک V-2 به علت فلاتر صفحه­ای اتفاق افتاد. حادثه فلاتر صفحه­ای دیگری در دهه ۱۹۵۰ روی داد و طی آن یک هواپیمای جنگنده طی پروازهای آزمایشی سقوط نموده و از بین رفت.
در سال ۱۹۵۶ زیرگروه فلاتر و ارتعاشات ناسا، مقاله ای از حوادث فلاتر اتفاق افتاده بین سال­های ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۶ چاپ نمود. با آغاز دهه ۱۹۵۰، هواپیماهای حمل و نقل عمومی افزایش یافت و در نتیجه آن مشکلات فلاتر نیز بیشتر اتفاق افتاد.
سازمان هوانوردی عمومی (که هم اکنون با نام سازمان هوانوردی فدرال^[۱۱] شناخته می شود.) موارد فلاتر زیادی را بررسی نمود و علت های این پدیده و همچنین روش­های حل این مشکل را نیز بررسی نمود. بعدها، سازمان هوانوردی کتابچه قوانین هوایی فدرال را ارائه نمود، نیروی هوایی نیز کتابچه استانداردهای نظامی خود را چاپ نمود. ناسا نیز معیارهای طراحی وسایل فضایی را جهت راهنمایی طراحان و استفاده کنندگان از این قبیل وسائل ارائه نمود.
با پیشرفت رایانه ­ها و قابلیت محاسبات آن­ها بعد از جنگ جهانی دوم، بررسی فلاتر بسیار آسانتر انجام می­شد. پیشرفت رایانه ­ها به دو طریق آنالوگ و دیجیتال صورت پذیرفت یکی از وسایل آنالوگ پیشرفته آنالیزر دیفرانسیل واتربوش بود که معادلات دیفرانسیل خطی را با ضرایب متغیر حل می نمود.
در همان زمان هر چند این ماشین های آنالوگ از لحاظ شکل ظاهری متفاوت بودند اما از روش های مشابهی استفاده می نمودند. مکنیل، مکان و ویلتز در دانشگاه کالیفرنیا در سال ۱۹۵۱ حلگر آنالوگ خود را به صورت الکتریکی طراحی نمودند. همچنین یک شبیه ساز فلاتر با ۶ درجه آزادی توسط اسمیت طراحی گردید که برای حل جریان این شبیه ساز، از حلگر آنالوگ مالاوارد در فرانسه استفاده شد.
ماشین های محاسبه گر دیجیتال از اواخر دهه ۱۹۴۰ ظهور یافتند. یکی از آن ها کامپیوتر بل بود که از رله­های تلفن استفاده می­نمود و در لانگلی مورد استفاده قرار گرفت. با بهره گرفتن از ماشین­های محاسبه­گر دیجیتال معادلاتی که برای حل دستی بسیار زمانبر بودند به راحتی حل می­شدند. در این روش کلاسیک، مدل نمودن فیزیکی پدیده به وسیله معادلات دیفرانسیلی انجام شده و حل آن با سیستم­های پردازشگر بود. بعد ها تحلیل های المان محدود به روشی مشخص در طراحی تبدیل شد.
پیشرفت ها در مطالعات تئوری و دستگاه­های پردازشگر به تنهایی کافی نبود و آزمایش­های تجربی همچنان لازم بود و به خصوص در رژیم­های جریان گذرصوت و مافوق­صوت این آزمایش ها الزامی بود. ریگر در سال ۱۹۵۱ کمبود موجود در بخش آزمایش های تجربی را تشخیص داد و پیشنهاد ساخت یک تونل باد گذرصوتی را به ناسا ارائه نمود.
تونل باد پیشنهاد شده باید همانگونه که در مرجع [۱۰] نیز بیان شد، ویژگی های زیر را می داشت:
باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا توانایی شبیه سازی دقیق اجزاء مدل مانند سطوح کنترل را داشته باشد.
توانایی عملکرد در بازه گسترده­ای از چگالی­های مختلف را داشته باشد تا بتواند شرایط بوجود آمده در ارتفاع های مختلف را شبیه سازی نماید زیرا مشخصات فلاتر غالبا با ارتفاع تغییر می نماید.
از گاز فرئون به عنوان سیال تونل باد استفاده شود زیرا بر اساس تجربیات قبلی، استفاده از این سیال کاربر را قادر می سازد تا از مدل های سنگین تر و ارزانتر استفاده نموده و امکان رسیدن به اعداد رینولدز بالاتر را مهیا می نماید، بعلاوه توان کمتری نیز برای استفاده از تونل باد لازم است.
توانایی عملکرد تا ماخ بیش از ۱٫۲ را داشته باشد.
پیشنهاد ریگر پذیرفته شد و ساخت تونل باد در لانگلی در سال ۱۹۵۵ آغاز شد. در سال ۱۹۶۰ این تونل باد شروع به کار نمود. این تونل باد ۱۶ فوتی از گاز فرئون ۱۲ به عنوان سیال آزمایش استفاده می­نمود و تونل دینامیک گذرصوتی^[۱۲] نام گرفت.
تونل باد گذرصوتی در بسیاری از تست های سرعت بالا مانند مشخص نمودن ایمن بودن هواپیما نسبت به فلاتر، مشخصات آیروالاستیک هواپیماهای نظامی و تجاری طراحی شده، تاثیر پیکربندی جدید یا بهینه سازی شکل سازه بر مشخصات فلاتر و … در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت.
این تونل باد هنوز در حال استفاده است و مشخص شده است که نتایج آزمایش مدل­های آیروالاستیک انجام شده در تونل باد گذرصوتی به خوبی با نتایج تست های پروازی مطابقت دارد. از اولین روزهای بررسی آیروالاستیسیته، بغیر از اشخاص، سازمان­هایی نیز بر روی این موضوع مطالعه می نمودند. در اروپا نیروی هوایی سلطنتی(RAE) و لابراتوار فیزیک ملی(NLR) در انگلستان، لابراتوار هوافضایی ملی(NRL) در هلند، لابراتوار هوافضای فرانسه(ONERA) و مرکز تحقیقات و توسعه مسافرت های فضایی و هوایی آلمان بر روی مسائل فلاتر کار می کردند.
در آمریکا لابراتوار دینامیک پرواز نیروی هوایی، مرکز هوانوردی نیروی دریایی، ناسا و زیرگروه ارتعاشات و فلاتر آن، کمیته فلاتر سازه های هوافضایی(متشکل از صنایع بخصوص)، لابراتوار آیروالاستیسیته MIT و لابراتوار هوانوردی کرنل در زمینه آیروالاستیسیته فعالیت های خود را انجام می دادند.

بر اساس لایحه مزبور، حریم خصوصی ارتباطات مصون از تعرض است و هیچ کس اجازه رهگیری آن را ندارد، مگر به موجب قانون. در بخشی از این فصل‌، رهگیری ارتباطات از راه دور (تلفن، فکس، بی‌سیم) و پایش ارتباطات کلامی- حضوری افراد‌، مگر با رعایت قانون، ممنوع است.
رهگیری ارتباطات دور یا ارتباطات کلامی - حضوری، نیازمند مجوز کتبی که در آن باید مشخصات شخص یا اشخاصی که باید ارتباطاتشان رهگیری شود، مشخصات دقیق شخص یا سازمانی که باید ارتباطات مورد نظر را رهگیری کند، مدت زمان اعتبار مجوز رهگیری، موضوعی که باید اطلاعات راجع به آن رهگیری تحصیل شود و استفاده‌ کنندگان از اطلاعات تحصیل شده، مشخص باشد.
به موجب ماده ‪ ۶۲از این لایحه، هرگونه افشای اطلاعات حاصل از رهگیری های قانونی به اشخاص و مراجع غیرقانونی جرم تلقی می‌شود و مجازات در پی خواهد داشت. ماده ‪ ۶۵از لایحه نیز تصریح می‌کند: شنود، ضبط، ذخیره یا دیگر انواع رهگیری ارتباطات خصوصی اینترنتی اشخاص بدون رضایت آنها مجاز نیست. در بخش دیگری از همین فصل، تاکید شده است: بازکردن، ضبط، بازرسی، تفتیش، ملاحظه و قرائت نامه‌ها و سایر مرسولات پستی به هر نحو ممنوع شده است. البته این بار هم"مگر بر طبق قانون".

بخش دوم:

حقوق و آزادی های فردی ناظر به تحقیقات مقدماتی در اماکن خصوصی

این بخش در دوفصل تنظیم یافته است، که فصل نخست، تحت عنوان حق حریم و ضوابط قانونی بازرسی از اماکن خصوصی به بررسی مفهوم و قلمر امکان خصوصی و اصل مصنونیت آن در اسناد بین‌الملل و حقوق ایران از یک سو و ضوابط و تشریفات قانونی بازرسی اماکن خصوصی متهم از دیگر سو می‌پردازد. فصل دوم اختصاص به ضمانت اجرای نقض حریم اماکن خصوصی متهم دارد که در این مبحث اعتبار اقدامات قضایی ناشی از نقض حریم امکان خصوصی متهم در مبحث نخست و جرم انگاری نقض حریم اماکن خصوصی در مبحث دوم مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
فصل اول: حق حریم و ضوابط قانونی بازرسی از اماکن خصوصی
پیش از تحلیل رویکرد اسناد بین المللی و حقوق ایران به حق متهم به رعایت حریم اماکن خصوصی ضروری است مفهوم امکان خصوصی و قلمرو آن مشخص گردد. از طرفی دیگر مصونیت اماکن خصوصی متهم اصلی مطلق نیست بلکه در مواردی ضرورت های اجتماعی نقض آن را ایجاب می‌کند که منوط به رعایت ضوابط قانونی و تشریفات است‌. در این فصل در چندین مبحث به بررسی این مسائل می پردازیم
مبحث نخست‌: حق حریم ا ماکن خصوصی
این مبحث متشکل از دو گفتار است. گفتار نخست مفهوم و قلمرو مکان خصوصی را مورد بررسی قرار می‌دهد گفتار دوم به اصل مصونیت مکان خصوصی در اسناد بین المللی و حقوق ایران اختصاص دارد.
گفتار اول: مفهوم و قلمرو مکان خصوصی
برای تبیین حقوق و آزادی افراد در تحقیقات مقدماتی و حمایت کیفری از آن ابتدا باید مشخص نمود که مکان خصوصی چه مفهومی دارد و مصادیق اماکن و اشیاء مورد حمایت کدام اند و آیا در مورد هر مکان و یا هر شیء می توان انتظار وجود حق متهم به رعایت حریم داشت؟

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بند اول‌: مفهوم مکان خصوصی

الف) مفهوم مسکن

در اسناد بین المللی و نیز در قانون اساسی و قوانین عادی جمهوری اسلامی ایران هر چند بر حمایت از حریم خصوصی منزل و سکونتگاه افراد تاکید شده‌، هیچگونه تعریفی از منزل یا مکان خصوصی ارائه نشده است. مسکن خلوت ترین محلی است که می توان برای انسان ترسیم کرد لذا در اجتماع نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. به نظر می رسد معمولاً همگان حتی اگر در قانون نیز ذکری از آن نرود به دیده احترام به آن می نگرند.
نوع مسکن و کیفیت آن مؤثر در مقام نیست. مهم آن است که عرفاً بتوان آن را مسکن نامید. لذا مسکن در معنای متعارف آن که بر حسب ازمنه و امکنه مختلف و شکل و ظاهر آن متفاوت است، مد نظر است و هر محل دیگری که فی نفسه مسکن نباشد ولی به عنوان مسکن مورد استفاده قرار گیرد‌، مثل اتومبیلی که به عنوان محل سکونت مورد استفاده قرار گیرد نیز داخل در مفهوم مسکن است.^[۹۸]
یکی از حقوقدانان در تعریف منزل می نویسد: «‌مقصود از منزل‌، هر محل‌، مکان و محفظی است که شخص در آن سکونت می کند و به آن اعتبار حق دارد در آنجا آزادانه دراز بکشد‌، بخوابد، غذا بخورد، مطالعه کند‌، کار کند و باالجمله بدون هیچ مزاحمت و تعرضی به زندگی جاری خود ادامه دهد.»^[۹۹]
از دیدگاه دیگر مراد از منزل، محل اقامت ذکر شده در قوانین مدنی و تجاری و آیین دادرسی مدنی نیست بلکه مقصود از آن محل‌، مکان و فضایی است که شخص در آن سکونت دارد و حق دارد که در آن از هیچگونه مزاحمت و تعرضی آزادانه به سر ببرد.^[۱۰۰]
به طور کلی منظور از منزل هر مکانی است که فرد به طور موقت یا دائم به عنوان مالک‌، مستأجر یا هر عنوان قانونی دیگر به عنوان سکونت خود برگزیده است. اینکه جنس مکان مزبور بلوکی‌، خشتی‌، گلی یا از نی‌، حصیر‌، چادر یا به شکل کاروان های سفری و نظایر آنها باشد و نیز حضور یا عدم حضور صاحبخانه یا ساکنان دیگر تفاوتی نمی کند. بعلاوه متعلقات عرفی محل مثل‌، حیاط و پارکینگ نیز تحت شمول قرار می گیرند.
لیکن مکانی که برای سکونت در نظر گرفته شده ولی هنوز هیچ کس در آن ساکن نیست و به وسایل زندگی مجهز نشده است منزل محسوب نمی شود.^[۱۰۱] اما به اعتقاد برخی دیگر از حقوقدانان وجود وسایل زندگی در محل‌، بهترین شاخص مسکونی بودن در محل است.^[۱۰۲]

ب) مفهوم مکان خصوصی

مکان در لغت به معنای محل‌، و جایگاه می باشد و از لحاظ حضور و امکان استفاده مردم به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم می شود، همانند منزل و اماکن در قوانین حقوقی و کیفری‌، تعریفی از مکان خصوصی ارائه نشده است. اما می توان از مفهوم مقابل آن یعنی مکان عمومی برای تعریف این مفهوم استفاده کرد.
تنها مقرره قانونی بند ۲ ماده ۲ لایحه حمایت از حریم خصوصی است که به موجب آن «‌اماکن خصوصی، اماکن متعلق به شخص یا اشخاص خصوصی یا در تصرف آنها که ورود دیگران به آنجا یا عرفاً مجاز نیست یا مالک و متصرف قانونی به نحو مشخص در چارچوب قانون ورود دیگران به آن اماکن را ممنوع اعلام کرده است. همچون بخش های مشترک مجتمع های آپارتمانی.
چنان که ملاحظه می گردد میان دو مفهوم منازل و اماکن خصوصی رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار است. زیرا منزل و مسکن مصداق بارز مکان خصوصی است ولی مکان خصوصی فراتر از منزل و مسکن است و بر مکانهای غیر مسکونی نیز اطلاق می شود.^[۱۰۳]
همانگونه که بخش های مشترک مجتمع آپارتمانی که داخل در فضای سکونت افراد و تحت شمول تعریف منزل نیستند اما به جهت موقعیت خاص آن ها در شرایطی که مالک یا متصرف قانونی ورود دیگران را غیر مجاز اعلام کند و یا عرفاً مجاز نباشد از مصادیق اماکن خصوصی به حساب می آید.
همانگونه که بیان شد مفهوم مکان خصوصی با تحلیل مفهوم مکان عمومی روشن می شود. ماده ۲ آیین اماکن عمومی‌، اصلاحیه ۹/۱۱/۱۳۶۴ مصادیق اماکن عمومی را به شرح ذیل مقرر می دارد: «‌۱- هتل ها‌، مسافرخانه ها، رستوران ها، پانسیون ها، مهد کودک ها، قهوه خانه ها‌، سینما ها‌، کتابفروشی ها‌، مؤسسات نشر و تبع‌، استادیوها‌، فروشگاه های اتومبیل و…»
اما به نظر می رسد که تعریف مندرج در این آیین نامه‌، ناظر به تبیین رابطه متصدیان این گونه مکان ها با مقامات اداری است‌. به بیان دیگر بازگشایی این مکان ها به لحاظ اداری تابع ضوابط و قواعد خاصی است که موضوع این نوشتار نیست. هر چند این مکان ها به لحاظ اداری عمومی بوده و ملزم به پیروی از برخی از اصول و ضوابط هستند. برخی از فضاهای موجود در آن حریم خصوصی انگاشته می شود. برای مثال، اتاق های هتل ها یا مسافرخانه ها‌، مکان خصوصی بوده و مشمول تشریفات و قواعد مربوط به بازرسی منزل و مکان خصوصی اند.
برخی از حقوقدانان مکان عمومی را بر اساس ماهیت و کارکرد آن ها به مکان عمومی ذاتی (‌مانند خیابان) و مکان عمومی عرضی (‌مانند خانه ای که برای مدرسه اجاره داده شده است) و مکان عمومی اتفاقی (‌مانند خانه ای که دچار آتش سوزی شده و در آن باز است) تقسیم کرده اند.
بنابراین‌، بر پایه تعریف و تحلیل این دسته از حقوقدانان‌، «‌ورود و دسترسی آزاد اشخاص» به یک مکان را می توان یکی از معیارهای خصوصی یا عمومی بودن آن قلمداد کرد.
معیار دیگری که برای تشخیص اماکن عمومی از خصوصی‌، می توان مطرح نمود این است که مشخص شود آیا یک انسان متعارف نسبت به مکان مورد نظر به طور معقولی برای خود حریم خصوصی قائل است یا خیر؟
به عنوان مثال مالک یک فروشگاه فضای مغازه خود را محل امور خصوصی و آرامش خود نمی داند. هرچند که مالک آن محل و اجناس آن می باشد و ورود و خروج مشتریان به آن آزاد است.
بنابراین تا اینجا فرض وجود حریم خصوصی منتفی است. از طرف دیگر در صورتی که همین شخص وسایل خصوصی و اسناد محرمانه خود را داخل کمد یا کشوی مغازه گذاشته و در آن را قفل کند، وسایل مذکور به علت نحوه تصور مالک و انتظار مصون ماندن آنها علی رغم قرار گرفتن در یک مکان عمومی مشمول حمایت حریم خصوصی قرار خواهد گرفت.
بند دوم‌: قلمرو مکان خصوصی

الف) قلمرو مکان خصوصی از حیث فضای مجازی

سوالی که در اینجا مطرح می شود آن است که علاوه بر تصرف در قلمرو مادی زمین به عنوان فرد اجلای مال غیر منقول و مسکن که ممکن است منقول یا غیر منقول باشد آیا وارد شدن در فضای بالای زمین و مسکن نیز نقض حریم خصوصی تلقی می شود؟ برای مثال، اگر کسی با بهره گرفتن از هواپیما یا چتر یا پاراگلایدر از فضای بالای زمین و مسکن کسی عبور کند چنین شخصی ناقض حریم خصوصی نسبت به مال و مسکن تلقی می شود یا نه؟
در پاسخ باید گفت‌، طبق ماده ۳۸ قانون مدنی «‌مالکیت زمین مستلزم مالکیت فضای محاذی آن است تا هر کجا بالا رود و همچنین است نسبت به زیر زمین؛ بالجمله مالک حق همه گونه تصرف در هوا را دارد، مگر آنچه را که قانون استثناء کرده باشد» و به نظر یکی از اساتید حقوق ایران«‌مالک زمین می‌تواند از تصرف دیگران در فضا و زمین خود جلوگیری کند.»^[۱۰۴]
ولی به نظر می رسد ماده ۳۸ قانون مدنی در مقام بیان نفی استفاده برای دیگران از فضای بالای زمین نبوده است. به عبارت دیگر‌، در مواردی که بین حق مالک و ثالث تزاحم ایجاد شود حق تقدم با مالک است. ولی در موارد عدم تزاحم، مثل مثال هایی که ذکر گردید، به نظر می رسد مالک نمی تواند مانع استفاده دیگران از فضای بالای زمین شود و نمی توان این نوع استفاده دیگران را ناقض حریم خصوصی تلقی کرد. مگر آنکه این نوع استفاده با حق خلوت صاحب ملک منافات داشته باشد و این استفاده موجب نوعی کنترل بر زندگی خانوادگی مالک شود که در این صورت می توان به علت تداخل با حریم خصوصی مربوط به جان و حریم خصوصی معنوی آن را ناقض حریم خصوصی قلمداد کرد.
اساساً‌، به نظر می رسد نحوه نگارش ماده ۳۸ قانون مدنی با واقعیات و پیشرفت های علمی جهان امروز مغایرت داشته باشد. ماده مزبور به تأسی از فقه دوران قدیم وارد قانون مدنی شده است. توضیح آنکه با توجه به کروی بودن زمین نمی توان برای زمین عمق و فضای نا محدودی قائل شد که با حقوق دیگران تزاحم پیدا نکند. چون اگر مالکی بخواهد تصرفات نا محدود در عمق کند این امر ممکن است سرانجام از زمین متعلق به دیگران سر درآورد و اگر آن را ناظر به فضا بدانیم و برای مالک این حق را قائل باشیم که در فضای بالای زمین خود تا هر جا که بالا رود تصرف کند باز هم با توجه به کروی بودن زمین و سیار بودن آن که فضای بالای آن هر لحظه در حال حرکت است عملاً امکانی برای تصرفات نا محدود برای مالک وجود نخواهد داشت مضاف بر اینکه در این حالت نیز ممکن است با حقوق دیگران تزاحم پیدا کند.
در حقوق انگلیس «‌در دعوایی که بین پیکرینق^[۱۰۵] علیه روود^[۱۰۶] در سال ۱۸۱۵ میلادی در این مورد مطرح بوده است، لرد النبروف^[۱۰۷]اظهار داشته است که نمی توان آن را تجاوز نامید. این مسأله اخیراً نیز در دعوی برن استاین^۴ علیه شرکت با مسئولیت محدود اسکای نیوز^[۱۰۸] مطرح شد ولی قاضی دعوی را رد کرد و گفت: «نمی توان پذیرفت که مالک بر فضای بالای خانه خود حقی به صورت نا محدود دارد.»‌^[۱۰۹]

ب) مکان خصوصی بودن وسایل نقلیه و اشیاء متعلق به افراد

منزل، مسکن و املاک از بارز ترین مصادیق مکان خصوصی به حساب می آید اما در خصوص وسایل نقلیه با توجه به ماهیت متحرک بودن آن که امکان از دسترس خارج کردن ادله و آثار جرم را ایجاد می کند اختلاف نظر وجود دارد که آیا وسایل نقلیه جزء مکان های خصوصی بوده و در نتیجه نیازمند رعایت تشریفات خاص بازرسی از مکان های خصوصی اند یا خیر؟
در این رابطه دو دیدگاه مختلف مطرح شده است که نظر اکثریت بر این است که نه تنها وسایل نقلیه متعلق به افراد را باید جزء مصادیق حریم و مکان خصوصی به شمار آورد بلکه مالکیت افراد بر برخی از اشیاء مانند کیف دستی، چمدان، محموله اجناس‌، موجب تحقق حریم خصوصی در قلمرو آنها می شود‌. اما برخی از حقوقدانان و نویسندگان بر خلاف آن نظر دادند که در ذیل به بررسی آنها می پردازیم.

۱- نظریه مکان خصوصی بودن وسایل نقلیه:

با توجه به اصل ۲۲ قانون اساسی و با توجه به اطلاق مواد قانون آیین دادرسی کیفری مبنی بر اینکه «‌تفتیش منازل، اماکن و اشیاء و جلب اشخاص باید با اجازه مقام قضائی باشد، بازرسی از اتومبیل های شخصی همانند بازرسی منازل باید با اجازه مقام قضائی باشد.» در نتیجه وسایل نقلیه جزء مکان های خصوصی هستند.^[۱۱۰]
اداره حقوقی قوه قضائیه در نظریه مشورتی خود به شماره ۳۶۹۴/۷ مورخ ۲۸/۷/۱۳۷۳ در خصوص مقام صدور دستور تفتیش از اتومبیل ها و مسئولیت تجاوز از حدود قانون مقرر می دارد‌: «‌در خصوص بازرسی اتومبیل ها چه در داخل شهرها و چه در مسیر جاده ها، پیشگیری از وقایع نامطلوب و یا کشف جرم و تعقیب مجرم‌، اینگونه بازرسی ها ضروری تشخیص گردد، در صورتی که صاحب وسیله اجازه بازرسی ندهد، بایستی به شرح فوق و با اعلام مراتب به مقامات ذیربط و اخذ نمایندگی مخصوص اقدام گردد. بدیهی است چنان چه عاملین بازرسی و یا صادرکنندگان دستور، از حدود وظایف قانونی خود خارج شوند و مرتکب عملی شوند که خصیصه کیفری داشته باشد حسب نوع عمل ارتکابی مشمول عنوان کیفری خواهد بود.»^[۱۱۱]
مضافاً اداره حقوقی قوه قضائیه در نظریه های مشورتی خود به شماره ۲۳۱۷/۷ مورخه ۷/۴/۱۳۶۵ و شماره ۷۵۲۶/۷ مورخه ۷/۱۲/۱۳۶۵ تصریح نموده است که بازرسی اتومبیل ها چه در ورودی و چه در داخل شهرها‌، منوط به اخذ مجوز قضائی است و به بیان دیگر آن ها را در زمره مکان خصوصی پنداشته است.^[۱۱۲]
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در رای وحدت رویه شماره ۱۷/۶/۱۳۸۰-۱۷۷ بازرسی از وسایل نقلیه و اشیاء متعلق به افراد را تابع تفتیش اماکن خصوصی دانسته است.
در این رای آمده است: «‌با صراحت قسمت اخیر ماده ۲۴ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۸ (‌تفتیش منازل‌، اماکن و اشیاء و جلب اشخاص در جرائم غیر مشهود باید با اجازه مخصوص مقام قضائی باشد، هرچند اجرای تحقیقات به طور کلی از طرف مقام قضائی به ضابطان ارجاع شده باشد.)‌، بنابراین بخشنامه شماره ۱/۱۷۹/۰۱/۴۰۲ مورخ ۱۱/۴/۷۹ اداره کل قوانین و امور حقوقی ناجا که تفتیش و بازرسی خودروها را علی الاطلاق و در غیر جرائم مشهود بدون کسب اجازه مخصوص از مقام قضائی مجاز دانسته و حتی دستور مقام قضائی در زمینه خودداری از تفتیش غیر قانونی را غیر قابل ترتیب اثر اعلام داشته است.مغایر منطق صریح ماده مذکور و حکم مقنن در باب تکلیف ضابطین دادگستری با اطاعت از اوامر قضائی و خارج از حدود اختیارات اداره مزبور در وضع مقررات دولتی تشخیص داده می‌شود و به استناد قسمت دوم ماده ۲۵ قانون دیوان عدالت اداری ابطال می گردد.»^[۱۱۳]

۲- دیدگاه مکان خصوصی نبودن وسایل نقلیه

و نیز از پیامبر۶روایت شده که فرمود: «نَوِّرُوا بُیُوتَکُمْ‏ بِتِلَاوَهِ الْقُرْآنِ…فَإِنَّ الْبَیْتَ إِذَا کَثُرَ فِیهِ تِلَاوَهُ الْقُرْآنِ کَثُرَ خَیْرُهُ وَ اتَّسَعَ أَهْلُهُ وَ أَضَاءَ لِأَهْلِ السَّمَاءِ کَمَا تُضِی‏ءُ نُجُومُ السَّمَاءِ لِأَهْلِ الدُّنْیَا؛ خانه‌هایتان را با تلاوت قرآن روشن کنید … هر گاه در خانه‌ای بسیار قرآن تلاوت شود، خیر آن بسیار گردد و اهل آن خانه برخوردار گردند و این خانه برای آسمانیان میدرخشد، چنان‌که ستارگان برای زمینیان میدرخشند».^[۷۳۹]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نکته مهم در برنامه آموزش قرآن به کودکان، این است، با این‌که معصومان:، به عادت دادن کودکان به قرائت قرآن اهتمام داشتند، اما در این کار سخت‌گیری نمیکردند و به کودکان اجازه میدادند، برخی آداب قرائت قرآن را رعایت نکنند. به عنوان مثال، برای کودکانی که میخواستند قرآن بخوانند، وضوگرفتن را به عنوان شرط اجباری مطرح نمیکردند: چنان‌چه نقل شده اسماعیل پسر امام صادق۷نزد او بود. امام به او گفت: «یَا بُنَیَ‏ اقْرَأِ الْمُصْحَفَ‏ فَقَالَ إِنِّی لَسْتُ عَلَى وُضُوءٍ فَقَالَ لَا تَمَسَّ الْکِتَابَهَ وَ مَسَّ الْوَرَقَ؛ پسرم! قرآن بخوان. اسماعیل گفت: وضو ندارم. امام فرمود: [قرآن بخوان اما] به نوشته قرآن دست نزن و به ورق آن دست بزن».^[۷۴۰]
اکنون این پرسش مطرح میشود که اولاً چرا معصومان:بر آموزش قرآن در دوره کودکی تأکید داشتند؟ ثانیاً چرا قرآن را به عنوان اولین ماده درسی آموزش میدادند؟ و ثالثاً چرا بر تلاوت قرآن اصرار داشتند؟ و آیا در این تأکیدها ملاحظات تربیتی ویژه‌ای لحاظ شده است؟
۳-۱-۲-۱۱-۱-۵- علت تأکید معصومان:بر آموزش قرآن در دوره کودکی
در این‌باره باید به دو موضوع اشاره کرد:
نخست آن‌که انسان در دوره کودکی و نوجوانی، هم مطالب و موضوعات را آسان‌تر میآموزد، و هم آموخته‌هایش پایدار‌تر و استوارتر است. در روایتی از پیامبر۶آمده است: «مَنْ‏ تَعَلَّمَ‏ فِی‏ شَبَابِهِ‏ کَانَ بِمَنْزِلَهِ الْوَشْمِ فِی الْحَجَرِ وَ مَنْ تَعَلَّمَ وَ هُوَ کَبِیرٌ کَانَ بِمَنْزِلَهِ الْکِتَابِ عَلَى وَجْهِ الْمَاء؛ آن‌که در جوانی بیاموزد، آموزشش به منزله نقش در سنگ است؛ و آن‌که در بزرگسالی بیاموزد، آموزشش به منزله نوشتن بر آب است».^[۷۴۱]
دوم آن‌که هدف از آموزش قرآن، تنها قرائت قرآن نیست؛ قرائت قرآن، مقدمه‌ای است برای آشنایی با آموزه‌ها و معارف قرآن و عمل بر اساس آن آموزه‌ها. به عبارت روشن‌تر، هدف از آموزش قرآن، آن است که شخصیت فرد، شخصیتی قرآنی گردد و اعمال و رفتار و گفتارش با معیارهای قرآنی مطابق شود. از سوی دیگر، انسان در اوایل زندگی، قابلیت تأثیرپذیری زیادی دارد و این قابلیت به موازات افزایش عمر کاهش مییابد؛ تا جایی که این قابلیت اندک و ناچیز میشود. بدین ترتیب، آموزش قرآن در کودکی هم هزینه کمتر و بازده بیشتری دارد و هم با هدف آموزش قرآن مناسب‌تر است.
۳-۱-۲-۱۱-۱-۶- علت انتخاب قرآن، به عنوان اولین ماده درسی آموزش
درباره این‌که چرا معصومان:، قرآن را اولین ماده درسی قرار میدادند، باید به این موضوع اشاره کرد که ظرفیت تأثیرپذیری و شکل‌گیری ساختار روان و شخصیتی انسان با بالا رفتن سن، کاهش مییابد، تا جایی که در دوره کهنسالی به حداقل میرسد. تجربیات مربیان نیز مؤید این مدعاست.^[۷۴۲]
اسماعیل بن عبدالخالق میگوید: امام صادق۷به احول فرمود: «أَنَا أَسْمَعُ أَتَیْتَ الْبَصْرَهَ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ کَیْفَ رَأَیْتَ مُسَارَعَهَ النَّاسِ إِلَى هَذَا الْأَمْرِ وَ دُخُولَهُمْ فِیهِ قَالَ وَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَقَلِیلٌ وَ لَقَدْ فَعَلُوا وَ إِنَّ ذَلِکَ لَقَلِیلٌ فَقَال‏ عَلَیْکَ‏ بِالْأَحْدَاثِ‏ فَإِنَّهُمْ أَسْرَعُ إِلَى کُلِّ خَیْر؛ شنیدم به بصره رفتی. احول گفت: آری. امام فرمود: استقبال مردم از این موضوع [امامت] و پذیرش آن ها را چگونه دیدی؟ احول گفت: به خدا استقبال آنان کم بود، هر چند استقبال میکردند، اما بسیار کم. امام فرمود: بر تو باد به جوان‌ها که آنان سریع‌تر [از بزرگسالان] به سوی نیکی‌ها میشتابند».^[۷۴۳]
از این سیره برمیآید که احول، یکی از مبلغان مکتب تشیع، در دعوت مردم بصره، ناموفق بوده است. امام به او توصیه میکند که به جوانان بپردازد و راز این توصیه را نیز چنین بیان میکند که آنان سریع‌تر از بزرگسالان، مطالب حق را میپذیرند؛ چراکه هنوز شخصیت و ساختار درونی جوانان کاملاً شکل نگرفته است؛ به همین جهت ساختارهای جدید را آسان‌تر و سریع‌تر میپذیرند. در مقابل، شخصیت و ساختار درونی و روانی بزرگسالان شکل گرفته است؛ از این‌رو ساختار جدید را به سختی و یا دیر میپذیرند. در نامه امیر المؤمنین۷به امام حسن۷میخوانیم:
«…وَ إِنَّمَا قَلْبُ‏ الْحَدَثِ‏ کَالْأَرْضِ الْخَالِیَهِ مَا أُلْقِیَ فِیهَا مِنْ شَیْ‏ءٍ قَبِلَتْهُ فَبَادَرْتُکَ بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ یَقْسُوَ قَلْبُکَ وَ یَشْتَغِلَ لُبُّک‏…؛ قلب و جان جوان چون زمین ناکاشته است؛ آن‌چه را در آن افکنده شود، میپذیرد؛ از این رو به ادب آموختنت پرداختم، پیش از آن که قلب و جانت[ شکل گیرد و ] سخت شود و ذهنت مشغول گردد».^[۷۴۴]
در روایت دیگری، امام صادق۷به شیعیان توصیه میکند که هر چه زودتر به آموزش فرزندان خود بپردازند تا مخالفان فکری آنان، نتوانند اندیشه‌های خود را در آنان وارد کنند: «بَادِرُوا أَحْدَاثَکُمْ‏ بِالْحَدِیثِ‏ قَبْلَ أَنْ تَسْبِقَکُمْ إِلَیْهِمُ الْمُرْجِئَه؛ قبل از هجوم مرجئه، به جوانانتان حدیث(مسائل دینی) بیاموزید».^[۷۴۵]
بنابراین اگر بخواهیم شخصیت نونهالان به آسانی بر اساس قرآن شکل بگیرد، لازم است قرآن به عنوان اولین ماده درسی به آنان آموزش داده شود.
۳-۱-۲-۱۱-۱-۷- علت اصرار داشتن بر تلاوت قرآن توسط کودکان
در مورد ایجادعادت به تلاوت قرآن، تنها به سه موضوع اشاره میکنیم:
نخست آن‌که یادگیری قرآن نیازمند تکرار است و با یک بار خواندن، آموختن صورت نمیگیرد.
دوم آن‌که قرآن با کتاب‌هایی که بشر نوشته تفاوت دارد؛ شاید بتوان تمام مطالب کتاب‌های عادی را با یک بار خواندن درک کرد و فهمید،^[۷۴۶] اما قرآن کتابی است که حضرت علی۷به نقل از خطبه پیامبر۶می‌فرماید: «لَهُ‏ ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ‏ فَظَاهِرُهُ حُکْمُ اللَّهِ وَ بَاطِنُهُ عِلْمُ اللَّهِ تَعَالَى فَظَاهِرُهُ وَثِیقٌ وَ بَاطِنُهُ لَهُ تُخُومٌ وَ عَلَى تُخُومِهِ تُخُومٌ لَا تُحْصَى عَجَائِبُهُ وَ لَا تُبْلَى غَرَائِبُه‏؛ ظاهری دارد و باطنی؛ ظاهرش حکم و دستور و باطنش علم و معرفت است؛ ظاهرش نیکو و زیبا و باطنش پرعمق و ژرفاست … عجایبش شمردنی و غرایبش کهنه شدنی نیست؛ چراغ‌های هدایت و علائم و نشانه‌های حکمت در آن است».^[۷۴۷]
بنابراین فهم قرآن، نیازمند تلاوت قرآن و تکرار آن است؛ از این‌رو در روایات بسیاری، مسلمانان به تلاوت قرآن توصیه شده‌اند. پیامبر۶به کثیر میفرماید: «یا بنی‏، لا تغفل‏ عن‏ قراءه القرآن- إذا أصبحت، و إذا أمسیت- فإن القرآن یحیى القلب المیت، و ینهى عن الفحشاء و المنکر؛ فرزندم! از قرائت قرآن غفلت مکن که قرآن قلب را زنده میکند و از زشتی‌ها و ناپسندی‌ها باز میدارد.»^[۷۴۸]
سوم آن‌که تأثیر قرآن در شکل‌گیری شخصیت انسان، نیازمند تلاوت مکرّر است؛ زیرا شکل‌گیری شخصیت در انسان، فرآیندی تدریجی است. با توجه به سه مطلب بالا، تلاوت مکرر قرآن برای نیل به هدف آموزش قرآن ضروری است.
۳-۱-۲-۱۲- انتقال فرهنگ‌های دینی جامعه به فرزندان
نکته دیگری که والدین باید به آن توجه کنند، این است که در کنار آموزش قرآن و معارف اسلامی، در انتقال آن دسته از ارزش‌های فرهنگی جامعه که همسو با تعالیم دینی است، کوتاهی نکنند تا نسل جدید، پاسدار فرهنگ اسلامی جامعه باشند. بر همین اساس، علی۷، انتقال فرهنگ، مسائل تربیتی و نکات اخلاقی را به نسل جدید، امری ضروری می‌دانند و خطاب به امام حسن۷یادآور می‌شوند: «…. أَیْ‏ بُنَیَ‏ إِنِّی‏ وَ إِنْ لَمْ أَکُنْ عُمِّرْتُ عُمُرَ مَنْ کَانَ قَبْلِی فَقَدْ نَظَرْتُ‏ فِی أَعْمَالِهِمْ وَ فَکَّرْتُ فِی أَخْبَارِهِمْ وَ سِرْتُ فِی آثَارِهِمْ حَتَّى عُدْتُ کَأَحَدِهِمْ بَلْ کَأَنِّی بِمَا انْتَهَى إِلَیَّ مِنْ أُمُورِهِمْ قَدْ عُمِّرْتُ مَعَ أَوَّلِهِمْ إِلَى آخِرِهِمْ فَعَرَفْتُ صَفْوَ ذَلِکَ مِنْ کَدَرِهِ وَ نَفْعَهُ مِنْ ضَرَرِهِ فَاسْتَخْلَصْتُ لَکَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ [جَلِیلَهُ‏] نَخِیلَهُ وَ تَوَخَّیْتُ لَکَ جَمِیلَهُ وَ صَرَفْتُ عَنْکَ مَجْهُولَهُ وَ رَأَیْتُ حَیْثُ عَنَانِی مِنْ أَمْرِکَ مَا یَعْنِی الْوَالِدَ الشَّفِیقَ وَ أَجْمَعْتُ عَلَیْهِ مِنْ أَدَبِکَ أَنْ یَکُونَ ذَلِکَ وَ أَنْتَ مُقْبِلُ الْعُمُرِ وَ مُقْتَبَلُ الدَّهْرِ ذُو نِیَّهٍ سَلِیمَهٍ وَ نَفْسٍ صَافِیَه…؛ ای فرزندم اگرچه من به اندازه پیشینیان عمر نکرده‌ام، اما در کردار آن‌ها نظر افکندم و در اخبارشان اندیشیدم و در آثارشان سیر کردم، تا آن‌جا که گویی یکی از آن‌ها شده‌ام، بلکه با مطالعه تاریخ آنان، گویا از اول تا پایان عمرشان با آنان بوده‌ام؛پس قسمت‌های روشن و شیرین زندگی آنان را از درون تیرگی‌ها شناختم و زندگی سودمند آنان را با دوران زیان‌بارش شناسایی کردم و چیزهای مهم و ارزشمند را بر تو برگزیده‌ام و اموری نامعلوم را که موجب سرگردانی تو می‌شود، از تو دور کردم. از آن‌جا که کار تو و آینده ات، سخت من را به تو متوجه کرده است؛توجهی که یک پدر مهربان نسبت به فرزندش دارد، تصمیم گرفتم که نکته‌های مربوط به آداب و تربیت را به تو یادآور شوم، در حالی‌که تو ابتدای عمر را سپری می‌کنی و نیتی سالم و نفسی پاک و صاف داری».^[۷۴۹]
در تبیین نامه حضرت علی۷در خصوص توجه به تربیت فرزند، نکته قابل توجه این است که مربیان، معلمان، والدین و رسانه‌های جمعی باید در انتقال فرهنگ دقّت داشته باشند؛ به گونه‌ای که هم جنبه‌های جدید ارزش‌ها و تمدن فرهنگی را به فرزندان منتقل کنند و هم به ارزش‌سنجی فرهنگ جدید توجه داشته باشند، به طوری‌که این فرهنگ جدید با ارزش‌ها و فرهنگ دینی و اسلامی سازگار باشد و هم به معرفی سیره تربیتی ائمه اطهار:بپردازد. استفاده از فیلم و داستان‌های تهیه شده برای معرفی شخصیت‌های دینی و پخش آن‌ها در تلویزیون و نیز گنجاندن آن‌ها در کتب درسی، می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.^[۷۵۰]
۳-۱-۲-۱۳- مشارکت دادن همه اعضای خانواده در انجام کارهای خیر
قرآن کریم خانواده‌ای را شایسته و نمونه می‌داند که همه اعضای آن در انجام کارهای خیر با یکدیگر شریک و هم‌فکر و هم‌گام باشند.^[۷۵۱] هم‌چنان‌که درباره خانواده زکریا۷چنین خصوصیتی را یادآور می‌شود و می‌فرماید: *(فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ وَهَبْنَا لَهُ یَحْیَى‏ وَ أَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ کَانُواْ یُسَارِعُونَ فِى الْخَیْرَاتِ وَ یَدْعُونَنَا رَغَبًا وَ رَهَبًا وَ کَانُواْ لَنَا خَاشِعِین؛ ما هم دعاى او را پذیرفتیم، و یحیى را به او بخشیدیم و همسرش را (که نازا بود) برایش آماده (باردارى) کردیم چرا که آنان (خاندانى بودند که) همواره در کارهاى خیر بسرعت اقدام مى‏کردند و در حال بیم و امید ما را مى‏خواندند و پیوسته براى ما (خاضع و) خاشع بودند.)* انبیاء/۹۰
۳-۱-۲-۱۴- حسّاس بودن نسبت به زندگی معنوی فرزندان پس از مرگ
والدین، دلسوز فرزندان خویش‌اند و حتی تا واپسین لحظات عمر خود، دغدغه مسائل اعتقادی فرزندان خود را دارند و مسئول ارشاد فرزندان به دین حق هستند و نسبت به آینده فرزندانشان نگران‌اند.^[۷۵۲] همان‌گونه که یعقوب۷به هنگام مرگ، نسبت به آینده فرزندانش ناراحت و نگران بود. از این‌رو آنان را جمع کرد و این نگرانی را بر زبان آورد و پرسید: *(وَ وَصَّى‏ بِهَا إِبْرَاهِیمُ بَنِیهِ وَ یَعْقُوبُ یَابَنَّىَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى‏ لَکُمُ الدِّینَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنْتُم مُّسْلِمُونَ(۱۳۲)أَمْ کُنْتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِیهِ مَا تَعْبُدُونَ مِن بَعْدِى قَالُواْ نَعْبُدُ إِلَاهَکَ وَ إِلَاهَ ءَابَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ إِلَاهًا وَاحِدًا وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون؛ و ابراهیم و یعقوب (در واپسین لحظات عمر،) فرزندان خود را به این آیین، وصیت کردند (و هر کدام به فرزندان خویش گفتند:) «فرزندان من! خداوند این آیین پاک را براى شما برگزیده است و شما، جز به آیین اسلام [تسلیم در برابر فرمان خدا] از دنیا نروید! یا هنگامى که مرگ یعقوب فرا رسید، شما حاضر بودید؟! در آن هنگام که به فرزندان خود گفت: «پس از من، چه چیز را مى‏پرستید؟» گفتند: «خداى تو، و خداى پدرانت، ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، خداوند یکتا را، و ما در برابر او تسلیم هستیم.)* بقره/۱۳۲ و ۱۳۳
قرآن با نقل وصیت ابراهیم، گویا مى‏خواهد این حقیقت را بازگو کند که شما انسان‌ها تنها مسئول امروز فرزندانتان نیستید، مسئول آینده آنها نیز مى‏باشید، تنها به هنگام چشم بستن از جهان، نگران زندگى مادى فرزندانتان بعد از مرگتان نباشید، بلکه به فکر زندگى معنوى آنها نیز باشید.^[۷۵۳]
۳-۱-۲-۱۵- اولویت بندی مفاهیم تربیتی بر اساس منشور تربیتی لقمان
در تربیت قرآنی، اولویت بندی موضوعات و مفاهیم تربیتی خیلی مهم است. نبود اولویت بندی در ارائه مباحث تربیتی، مربّیان بویژه والدین را دچار سردرگمی میکند. قرآن کریم نیز در برنامه آموزشی خود به این مطلب توجه داشته و بر همین مبنا، اندرزهایی که لقمان حکیم به فرزند خویش داده و قرآن مجید آنها را برنامه تربیتی دانسته است، همگی بر اساس ایجاد شخصیت در فرزند استوار است. با توجه به ضرورت بحث، در ذیل به برنامه تربیتی قرآن به ترتیب اولویت‌ها می‌پردازیم:
۳-۱-۲-۱۵-۱- مسائل اعتقادی
مهم‌ترین مسأله در تربیت قرآنی خانواده و فرزندان که مورد توجه خداوند و پیامبران الهی قرار گرفته است، مسائل اعتقادی می‌باشد؛^[۷۵۴] انسانی که به خداوند و عالم قیامت ایمان داشته باشد، دارای ویژگی‌هایی است که فرد بی‌ایمان، چنین ویژگی‌هایی را ندارد و در کانون خانواده، شیوه برخورد فرزندانی که به آیات الهی ایمان دارند، با دیگر اعضای خانواده، به ویژه پدر و مادر، غیر از شیوه فرزندانی است که به آیات خدا اعتقاد ندارند یا دارای اعتقادی سطحی هستند.
در نتیجه، تربیت اعتقادی فرزندان از وظایف بسیار مهم پدر و مادر است که اگر با شیوه صحیح و همراه با دلایل منطقی و محققانه انجام گیرد، آثار و برکات آن در اعمال و رفتار فرزندان نمایان می‌شود و اگر به صورت تقلیدی و یا اکراهی باشد، آفات جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت. چنانچه خداوند تقلید کورکورانه در مسائل اعتقادی را به شدّت مذمت کرده^[۷۵۵]و فرزندانی را که بدون تفکر و اندیشه، در مسائل اعتقادی از پدرشان تقلید می‌نمایند، به عذاب خویش، تهدید کرده است.^[۷۵۶]
۳-۱-۲-۱۵-۱-۱- موارد مورد توجه در تربیت اعتقادی
با توجه به اهمیت آموزش عقاید به کودکان، در ذیل به برنامه تربیتی آموزش مسائل اعتقادی به ترتیب اولویت، اشاره می‌شود:
۳-۱-۲-۱۵-۱-۱-۱- دعوت به توحید
از آن‌جا که در انتخاب محتوا، باید روان و ساده فهم بودن آن را مورد توجه قرار داد، بر این اساس، باید سعی شود مطالب آسان همیشه قبل از مطالب پیچیده و مشکل و مفاهیم نظری قبل از فعالیتهای عملی ارائه شوند.^[۷۵۷]
لقمان حکیم نیز در انتخاب مفاهیم قرآنی به فرزندش به این مطلب توجه داشت. بر این اساس، اولین موعظه لقمان حکیم به فرزندش که در قرآن آمده، دعوت به توحید و پرهیز از شرک می‌باشد که مقدّم بر دیگر مسائل عبادی و اخلاقی شده است و این نشان می‌دهد در تربیت قرآنی فرزند، اولین امر، آموزش مسائل اعتقادی است^[۷۵۸]: *(وَ إِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِاِبْنِهِ وَ هُوَ یَعِظُهُ یَابُنَّىَ‏َّ لَا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیم؛ (به خاطر بیاور) هنگامى را که لقمان به فرزندش- در حالى که او را موعظه مى‏کرد- گفت: پسرم! چیزى را همتاى خدا قرار مده که شرک، ظلم بزرگى است.)* لقمان/ ۱۳
از طرف دیگر، لقمان، برنامه تربیتی خود را با فطریترین مسائل که توحید، یکتاپرستی و بت شکنی است، آغاز مینماید؛ چرا که هیچ موضوعی، ساده‌تر و روشن‌تر از توحید نیست و هر فردی میتواند آن را به اتکای سرنوشت خود بفهمد و درک آن، نیاز به دلایل پیچیده عقلی ندارد.^[۷۵۹]
نیز آغاز تربیت قرآنی فرزندان با کلمه توحید، از توصیه‌های ارزشمند پیامبراکرم۶و ائمه هدی:می‌باشد. ابن عباس از پیامبر اکرم۶نقل کرده است که ایشان فرمود: «افتحوا علی صبیانکم أول کلمه لا اله الا الله؛ اولین کلمه‌ای که بر زبان فرزندان می‌گذارید، «لا اله الا الله» باشد».^[۷۶۰]
در روایتی دیگر از آن حضرت آمده است: «إذا أفصح أولادکم فعلوهم لا اله الا الله؛ وقتی فرزندانتان زبان به سخن گشودند، به آن «لا اله الا الله» را یاد دهید».^[۷۶۱]
هم‌چنین ایشان در مورد ارزش آغاز تربیت کودک با توحید، می‌فرماید: «من ربّی صغیراً حتی یقول: لا اله الا الله لم یحاسبه الله؛ هر کس کودکی را تربیت کند تا این‌که «لا اله الا الله» بگوید، خداوند روز قیامت [اعمال] او را محاسبه نخواهد کرد».^[۷۶۲]
۳-۱-۲-۱۵-۱-۱-۲- توجه به معاد
یکی از مسائل مهمی که باید پدر و مادر در تربیت اعتقادی فرزندان به آن توجه نمایند، آگاه نمودن فرزندان از مسأله معاد است که در فصل اول، قسمت اصل تکریم به آن پرداخته شد که از ذکر مجدد آن صرف نظر می‌کنیم.^[۷۶۳]
۳-۱-۲-۱۵-۲- آداب معاشرت
یکی از مسائلی که در تربیت دینی فرزندان مورد توجه خداوند و ائمه هدی:قرار گرفته، آموختن آداب معاشرت به آن‌هاست. اما نکته‌ای که در بخش آموزش آداب در سیره معصومین:وجود دارد، این است که آن‌ها به طور معمول، آداب را به هنگام رویارویی فرد با عمل، به او یاد می‌دادند. این‌گونه آموزش، موجب یادگیری بهتر و بقای یادگیری می‌شود.^[۷۶۴]
مقصود از آداب معاشرت، مجموعه اصول اخلاقی و فضایل رفتاری و درونی است که لازم است کودک از همان ابتدا آن را بیاموزد و به آن عادت کند. این رفتارها ابتدا به صورت تقلید از بزرگ‌ترها، به ویژه پدر و مادر شکل می‌گیرد، سپس از هنگام تعقل و اندیشه کودک که به مرحله تمیز و تکلیف می‌رسد، به صورت عقلانی و ایمانی در می‌آید.^[۷۶۵]
در اهمیت تربیت آداب و معاشرت به فرزندان، همین قدر بس که این امر نزد اهل بیت:، یکی از حقوق فرزندان بر پدر شمرده شده است: «یَا عَلِیُّ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ یُحْسِنَ‏ اسْمَهُ‏ وَ أَدَبَه؛ ای علی! حق فرزند بر پدر، این است نام و ادب او را نیکو ‏گرداند».^[۷۶۶]
لذا در برنامه تربیتی لقمان حکیم به فرزندش، پس از اینکه برقراری ارتباط با خالق هستی کامل شد(بعد از سفارش کردن به توحید)، نوبت به برقراری ارتباط با مخلوق میرسد. در برقراری ارتباط با بندگان، نیز اولویت بندی شده است. یعنی کودک پس از شناخت مقام خالق، باید مقام و جایگاه پدر و مادر را بشناسد و نخست باید از خانواده آغاز نماید: *(وَ وَصَّیْنَا الْانْسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلىَ‏ وَهْنٍ وَ فِصَالُهُ فىِ عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِى وَ لِوَالِدَیْکَ إِلَىَّ‏َّ الْمَصِیرُ(۱۴)وَ إِن جَاهَدَاکَ عَلَى أَنْ تُشْرِکَ بِى مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا…؛ و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم مادرش او را با ناتوانى روى ناتوانى حمل کرد (به هنگام باردارى هر روز رنج و ناراحتى تازه‏اى را متحمّل مى‏شد)، و دوران شیرخوارگى او در دو سال پایان مى‏یابد (آرى به او توصیه کردم) که براى من و براى پدر و مادرت شکر بجا آور که بازگشت (همه شما) به سوى من است! (۱۴)و هر گاه آن دو، تلاش کنند که تو چیزى را همتاى من قرار دهى، که از آن آگاهى ندارى (بلکه مى‏دانى باطل است)، از ایشان اطاعت مکن…)* لقمان/ ۱۴-۱۵
البته متذکر می‌شوم این دو آیه، جملات معترضه‏اى است که در وسط کلمات لقمان قرار گرفته و از کلمات او نیست^[۷۶۷] و اگر در این‌جا شکر والدین، قرین شکر خدا واقع شده، به جهت آن است که او خالق و منشى‏ء باشد و والدین در انشاء و تربیت، واسطه‏اند که این خود، بر وجوب شکر والدین، مانند شکر خدا، دلالت کند^[۷۶۸]؛ چرا که شکر والدین، شکر خدا است، چون منتهى به سفارش و امر خداى تعالى است، پس شکر پدر و مادر، عبادت خدا و شکر اوست.^[۷۶۹]
به علاوه، تأکیدى بر خالص بودن اندرزهاى لقمان به فرزندش نیز محسوب مى‏شود؛ چرا که پدر و مادر با این علاقه وافر و خلوص نیت، ممکن نیست جز خیر و صلاح فرزند را در اندرزهایشان بازگو کنند.^[۷۷۰]
در مورد سایر آدابی که قرآن کریم در برنامه تربیتی فرزندان در نظر می‌گیرد، اما در تعالیم لقمان حکیم به فرزندش، نیامده است، تنها به ذکر سه مورد، اکتفا می‌کنیم:

۲

توسعه اکوتوریست در فروش محصولات کشاورزی

۱۲۳

۴۰

۱۳۴

۴۴

۴۶

۱۵

۳

۱

۰

۰

۰

۱۳۴

۴٫۰۳

ماخذ : یافته های میدانی ۱۳۹۳
شکل ۴-۱۳ میزان رابطه توسعه اکوتوریسم وافزایش درآمد و فروش محصولات کشاورزی
۴-۱-۶- زیرساخت ،تبلیغات ، بازاریابی و توسعه گردشگری با تاکید بر اکوتوریسم
با توجه به موضوع نقش زیر ساخت – تبلیغات و بازاریابی در توسعه گردشگری و اکوتوریسم و به استناد اطلاعات استخراج شده از پرسشنامه مبنی بر تبلیغات و بازاریابی و نقش آن درتوسعه اکوتوریسم ، ۹۳ درصد پاسخ دهندگان ( جدول ۴-۲۵)معتقدند که این عامل در توسعه اکوتوریسم نقش ایفا می کند .از این مقدار ۲۸ درصد به خیلی زیاد ، ۴۹ درصد به زیاد ، ۲۲ درصد به متوسط و ۱ درصد به کم اشاره نموده اند
همچنین معرفی جاذبه های اکوتوریستی در رادیو و تلویزیون از نگاه ۹۵ درصد پاسخگویان (۴-۲۵ )می تواند در توسعه اکوتوریسم نقش ایفا کند . از این مقدار ۳۵ درصد خیلی زیاد ، ۴۴ درصد زیاد ، ۱۸ درصد متوسط و ۳ درصد به نقش کم اشاره نمودند .
همچنین تهیه تراکت های تبلیغاتی ، پوستر ها و معرفی جاذبه ها درروزنامه ها می تواند نقش مهمی در توسعه اکوتوریسم ایفا نماید . ۴۰ درصد به نقش خیلی زیاد ، ۳۸ درصد زیاد ، ۲۰ درصد متوسط و ۲ درصد به کم اشاره نمودتد .
وجود امکانات زیر ساختی برای اکوتوریسم نیز نقش مهمی در توسعه گردشگری دارد . به گونه ای که ۴۹ درصد افراد به نقش خیلی زیاد این عامل اشاره کردند . علاوه بر این ۴۰ درصد به زیاد ، ۸ درصد به متوسط ، ۳ درصد به نقش کم اذعان می کنند .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

وجود امکانات اقامتی و رفاهی مانند هتل ، مسافرخانه ، سرویس بهداشتی و ……. نیز در توسعه اکوتوریسم نقش ایفا می نماید . ۳۳ درصد به نقش خیلی زیاد ، ۴۴ درصد به زیاد ، ۱۸ درصد به متوسط و ۵ درصد به نقش کم این عامل در توسعه اکوتوریسم شهرستان سیاهکل اشاره کرده اند .
بنابراین با توجه به آمارجدول ۴-۱۴ پاسخگویان در مورد نقش تبلیغات و بازاریابی ، معرفی جاذبه ها در رادیو و تلویزیون ، تبلیغات در پوستر ها و روزنامه ها ، وجود امکانات زیر ساختی گردشگری و امکانات اقامتی و رفاهی در توسعه اکوتوریسم می توان نتیجه گرفت که این عامل می تواند سبب توسعه اکوتوریسم در حاشیه رودخانه ها و آبگیرها ی شهرستان سیاهکل شود .
جدول ۴-۱۴ توزیع تعداد و درصد میزان نقش زیرساختها ، تبلیغات و بازاریابی در توسعه اکوتوریسم

ردیف

گویه

خیلی زیاد

زیاد

متوسط

کم

خیلی کم

حداقل

حداکثر

تعداد

درصد

درون مایه ی اصلی غزل:
در این غزل هم انوری از جفای معشوق شکایت می کند و در عین حال اینکه اعتراف می کند که تنها عشق او را در سینه دارد، اذعان می کند که بلاهای زیادی را در قبال این عشق از معشوق چشیده است و کماکان در تاب و تب این عشق، شب و روز ندارد.
بافت معنایی و آرایه های ادبی:
بیت اول :
انوری ادعا می کند اگر یکبار دیگر معشوق خود را ببیند و این هجر پایان یابد، از شادی و از شدت ذوق وی را روی فرق سرخود نگه می دارد. بر فرق سر نگه داشتن کنایه از نگهداری محترمانه و عاشقانه و بخشیدن بهترین جایگاه به معشوق است. کلمه ی ( (باز)) و ( (دگرباره)) در مصرع اول به یک معنی هستند و برای تاکید آمده اند. مصرع اول واژه آرایی در حرف ( (گ)) دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در بیت دوم :
شکایت انوری از حرفهای تلخ معشوق است که علی رغم دهان شکرین و لبهای شکر افشان معشوق، نصیب عاشق می شود. بین واژه های (تلخ و شکر) تضاد است.
در بیت سوم :
شاعر به خط و به سر معشوق قسم یاد می کند که در دوجهان تنها معشوق را دوست دارد.
در بیت چهارم:
از خدا می خواهد که بلاهایی را که معشوق به سر او آورده هرگز بر سر معشوق نیاورد.
در بیت پنجم:
در بیت آخر شاعر اعتراف می کند که هر شب تا سحر برای معشوق و این عشق اشک می ریزد. ترکیب کنایی «رخساره زخون جگر سرخ کردن» کنایه از اشک ریختن و خون جگر استعاره از «اشک» است. بین کلمات «رخساره» «سرخ» و «خون جگر» تناسب وجود دارد.
وزن غزل:
این غزل در وزن مفعولٌ مفاعیلٌ مفاعیلٌ فعولن در بحر هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف سروده شده است که از اوزان روان عروضی به حساب می آید و در این غزل باعث صلابت و روانی و انسجام و توازن موسیقیایی شده است.
قافیه:
کلمات قافیه در این غزل، «مگر» ، «سر» ، «شکر» و. . . هستند که با قرار گرفتن در کنار ردیف «او را» به انسجام غزل افزوده اند. قافیه در بیت اول و سوم مشابهت دارد.
ویژگی سبکی:
واژه های «شادی» ، «فرق» ، «شکر» در طول غزل دلالت بر شوق وصال و زیبایی و حسن معشوق دارند و واژه های «تلخ»، «بلا»، «خون جگر» حاکی از حال خراب عاشق و جوروجفای معشوق هستند که در بین غزلهای انوری بسیار تکرار شده اند و از خصوصیات سبکی غزلهای این شاعر به شمار می روند.

۴-۲-۴٫

بتی دارم که یک ساعت مرابی غم بنگذارد
غمی کز وی دلم بیند فتوح عمرپندارد
نصیحت گومراگوید که برکن دل زعشق او
نمی داندکه عشق او رگی باجان من دارد
دلم چون آبله دارد دگرعشق فدابرکف
مگرازجان به سیرآمد دلم کش بازمی خارد
مراگوید بیازارم اگرجان درغمم ندهی
چه گویی جان بدان ارزد که او از من بیازارد
نتابم روی از او هرگز اگرچه درغم رویش
مراچرخ کهن هردم بلایی نو به روی آرد
درون مایه ی اصلی غزل:
دراین غزل انوری بازهم ازمعشوق خودشکایت می کند واین شکایت ازجنس شکایاتی است به زیبایی و بی وفایی ودلبری های بی پایان معشوق اشاره دارد. شکایاتی که درآن عاشق دلباخته را راهی جزتحمل غم این عشق نمانده است وعاشق تحمل این مشقت را با جان ودل خریداراست چرا که از خود گذشته وتنها معشوق را می بیند.
بافت معنایی وآرایه های ادبی:
دربیت اول:
انوری با اشاره به ((صنم)) معشوق خود را همواره در حال آزار و اذیت خود نشان می دهد اما این رنجی که بر او وارد می شود بسیار دلپذیرهم هست چرا که ازجانب معشوقاست. دراین بیت ((بت)) استعاره ی مصرحه ازمعشوق است.
دربیت دوم:
اشاره می کند که عده ای او رانصیحت می کنند که از این عشق دست بردارد درحالی که نمی دانند این عشق درجان او ریشه کرده است وهمچون رگی است که دربدن اوجریان دارد وغیرقابل چشم پوشی است. بین (رگ وجان) دراین بیت تناسب وجود دارد. بین ((گو)) و ((گوید))، جناس ناقص افزایشی دیده می‎شود.
دربیت سوم :
شاعر به زیبایی دل خود رابه بدن واین عشق را به آبله تشبیه کرده است. انوری می گوید دل من مانند بدنی است که گرفتار آبله شده است یعنی این عشق مانند آبله دربدن نمایان گردیده است. نمی دانم ازجان خودش سیر شده است که اینچنین خود را درمعرض خطر خارش قرار داده است!!شاعر درمصرع دوم باتوجه به اینکه آبله باخارش همراه است وخارش موجب زخم درآبله می شود، دل خود را به بدنی مانند کرده است که آبله ی خویش رادرمعرض خارش قرارداده است. دراین بیت بین (آبله و می خارد) تناسب وجود دارد. همچنین بین (کف و آبله) ایهام تناسب دیده می شود.
دربیت چهارم:
شاعردر اغراقی زیبا می گوید که معشوق از او خواسته است که اگر در راه عشق او جان خود را فدا نکند، آنوقت معشوق از او آزرده خاطرمی گردد وشاعر در مصرع دوم مدعی می شود که این جان ناقابل او ارزش این را ندارد که معشوق از وی آزرده گردد، رواقع درمصرع دوم استفهام انکاری است.
دربیت پنجم:
شاعراتمام حجت می کند ومی گوید:هرگز دست از این عشق برنخواهد داشت واین غم راتحمل خواهد کرد حتی اگراین چرخ گردون وسرنوشت هر روز برایش مصیبت وبلا یی جدید به همراه داشته باشد. بین (چرخ کهن وبلا) تناسب دیده می شود.
وزن غزل:
این غزل در وزن مغاعلین مفاعلین مفاعلین مفاعلین و دربحر هزج مثمن کامل سروده شده است.
قافیه:
کلمات قافیه دراین غزل : بنگذارد، پندارد، داردو. . . هستند که در محور عمودی غزل دارای انجام هستند.
ویژگی سبکی:
آوردن حرف ((ب)) قبل از فعل منفی ((نگذارد)) دربیت اول و ((ش)) در ((کش)) در بیت سوم که نقش مفعولی دارد از خصوصیات سبکی این غزل است که برجسته می نماید.

۴-۲-۵٫

حسن توگربرهمین قراربماند
قاعده ی عشق استوار بماند
از رخ توگر بر این جمال بمانی