Rauch et al.,2009

اثر مستقیم مثبتی بین گرایش کارآفرینانه و عملکرد سازمانی وجود داد.

Patel, D Souza.2009

گرایش کارآفرینانه اثری مستقیم بر عملکرد صادرات دارد.

Mahmood and Htanafi,2013

گرایش کارآفرینانه و عملکرد ارتباطی مثبت باهم دارند.

Jalali,2012

گرایش کارآفرینانه رابطه‌ای مستقیم با عملکرد صادرات دارد.

گرایش کارآفرینانه به‌عنوان یک قابلیت باید عمق وسعت عملکرد یا موفقیت صادراتی را منعکس کند. ورود به بازارهای متعدد نشان‌دهنده این است که شرکت توانایی به دست آوردن مزایای فرصت‌های صادراتی را دارد. به‌عبارت‌دیگر، عمق وسعت عملکرد صادرات حدودی را که یک شرکت توانایی استفاده از اهرم گرایش کارآفرینانه را دارد بهتر نشان می‌دهد (پاتل و سوزا^[۱۳۴]، ۲۰۰۹).
مطالعات کمی در خصوص رابطه میان گرایش کارآفرینی و صادرات به کاوش پرداخته‌اند. کوین و همکاران (۲۰۰۶) و مصطفی و همکاران (۲۰۰۶) نشان دادند که شرکت‌ها با گرایش کارآفرینی بالا به شبکه اینترنت بیشتر متعهد هستند و عملکرد صادراتی بهتری نسبت به شرکت‌هایی با گرایش کارآفرینی پایین دارند. هم‌چنین تحقیقات قبلی مانند( اوکپارا^[۱۳۵]، ۲۰۰۹؛ ازیرم و نوکا^[۱۳۶]،۲۰۰۹؛ ازریم و همکاران،۲۰۱۰؛ بوسو و همکاران،۲۰۱۲؛ گادوین و آباهو^[۱۳۷]،۲۰۱۳) نشان داده‌اند که یک رابطه مثبت بین کارآفرینی و عملکرد صادرات وجود دارد. یافته‌های این تحقیقات تأیید کرده است که درواقع یک رابطه مثبت بین گرایش کارآفرینی و عملکرد صادرات وجود دارد. ازاین‌رو در کشورهایی مثل ایران جهت دستیابی به مزیت رقابتی بالاتر و غلبه بر مشکلات اجتماعی کلی مثل بیکاری، برنامه کارآفرینی ضروری به نظر می­رسد (کبیری و موکشاپاتی،۲۰۱۳).
در شکل ۲-۱۱ مدل مفهومی تأثیر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد صادرات در مطالعه کبیری و موکشاپاتی آورده شده است. هدف از این مطالعه مقایسه گرایش کارآفرینانه در مؤسسات فعال در صادرات و غیرفعال در صادرات با اندازه کوچک و متوسط و بررسی نقش گرایش کارآفرینانه بر عملکرد صادرات است. نتایج ارزیابی نشان می‌دهد که بعد پیشگامی در میان تمام ابعاد گرایش کارآفرینانه تفاوت معنی‌داری بین مؤسسات فعال در صادرات و غیرفعال در صادرات با اندازه کوچک و متوسط دارد. هم­چنین یافته‌ها نشان داد که تمام ابعاد گرایش کارآفرینانه اثر مثبتی بر عملکرد صادرات دارد. ضریب رگرسیون مشخص کرد که ابعاد ریسک‌پذیری و پیشگامی به ترتیب پیش‌بینی کننده عملکرد صادرات بودند.
اکثر عملیات صادرات با توجه به گرایش کارآفرینی به‌عنوان یک عنصر اصلی در سازمان تعیین می‌شوند زیرا گرایش کارآفرینی بیان‌کننده تصمیم شرکت برای جستجوی فرصت‌ها در بازارهای خارجی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل۲-۱۱ مدل تأثیر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد صادرات ( کبیری و موکشاپاتی، ۲۰۱۳(
با توجه به مطالب ذکر­شده فرضیه زیر ارائه می­گردد:
فرضیه ۱: گرایش کارآفرینانه تأثیر مثبتی بر عملکرد صادرات دارد.

• 1. 1. گرایش کارآفرینانه و عملکرد نوآوری

   

در تحقیق فرناندز و آلگره (۲۰۱۵) تأثیر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد نوآوری مورد تأیید قرار گرفت. در مدل مفهومی رفتار نوآورانه شخصی اسکات و براس^[۱۳۸](۱۹۹۴) نه‌تنها نگرش افراد بلکه هم­چنین جو نوآوری سازمان بر بیشتر رفتارهای نوآورانه افراد تأثیر می‌گذارد. فرهنگ سازمان نوآورانه عملکرد نوآوری کارکنانش را تسهیل می‌کند. گرایش کارآفرینانه و بازارگرایی فلسفه کسب‌وکار سازمان در ترویج و جستجوی نوآوری را ارائه می‌دهند و به افزایش عملکرد نوآوری در سازمان منجر می‌شوند. گرایش کارآفرینانه به‌عنوان عقیده و رفتار سازمانی با تأکید بر اکتساب فعالانه فرصت‌های کارآفرینی و ایجاد نوآوری عمل می‌کند. این است که سازمان با تمایل بالا به دنبال گرایش کارآفرینانه و بازارگرایی بر رفتارهای نوآورانه اعضای تیم اثرگذار است (هوانگ و وانگ^[۱۳۹]،۲۰۱۱).
گرایش کارآفرینانه نشان‌دهنده سیاست­ها و روش‌هایی است که مبنایی برای تصمیمات و اقدامات کارآفرینانه می‌باشد. این مفهوم ازنظر کوین و اسلوین (۱۹۸۹) دارای سه بعد نوآور بودن، پیشگام بودن و ریسک‌پذیری است که معمولاً این سه بعد همبستگی بالایی باهم دارند. بر اساس تعریف پیشگام بودن، به‌عنوان تمایل به شروع اقداماتی که رقبا به آن پاسخ می‌دهند، واضح است که شرکت‌های پیشگام در فرآیندهای نوآوری درگیر هستند. شرکت‌های فعال در رابطه با عملکرد نوآوری در شرکت دو انتخاب دارند؛ یا به بهره‌برداری از دانش ایجادشده توسط دانشمندان و کارکنان بخش تحقیق و توسعه می‌پردازند و درنتیجه نوآوری را ایجاد می‌کنند و یا ممکن است با بهره گرفتن از دانش توسعه‌یافته توسط شرکت‌های دیگر، نوآوری را در سازمان خود اتخاذ کنند (پرزلونو^[۱۴۰] و همکاران،۲۰۱۱).
گرایش کارآفرینانه تمایل سازمان برای پیگیری فرصت­های جدید بازار و نوسازی فعالیت­های عملیاتی موجود است. همواره فرصت­های فراوانی در محیط کسب‌وکار سازمان قرار دارد و آن­هایی در این بازار پررقابت موفق­ترند که به‌موقع این فرصت­ها را شناسایی و از آن بهره ­برداری کنند. گرایش کارآفرینانه، مجموعه فعالیت­هایی است که بهره ­برداری از مزایای رقابتی را در یک سازمان ممکن ساخته و رهیافتی برای نهادینه­سازی نوآوری در سازمان‌ها محسوب می‌شود. بنابراین، وجود گرایش کارآفرینانه در سازمان به نوآوری منجر می‌شود (اویات و مک دوگال^[۱۴۱]،۲۰۰۵).
روابط بین این دو متغیر در مدل فرناندز و آلگره (۲۰۱۵) در شکل ۲-۱۸ آمده است.
با توجه به مطالب ذکر­شده در بالا فرضیه زیر ارائه می­گردد:

یکی از رایج ترین اصطلاحاتی که امروزه در بحث های مربوط به جامعه شناسی به کار برده می شود «از خود بیگانگی» است. صاحب نظران جامعه شناسی برای نخستین بار از خود بیگانگی را حالتی تعریف کردند که در آن آدمی در زندگی روزمره بخشی از وجود خود را فراموش می کند تا بتواند به وظیفه شغلی – سازمانی خود بپردازد و یا در واقع نقش بازی کند. ولی در این نقش بازی کردن از آن نوع زندگی که برای آن توانایی دارد، جدا مانده یا دور می افتد، و یا بیگانه میشود .جامعه شناسان کلاسیک ادعا می کردند که کارگر قرن نوزدهم میلادی در میان چرخ دنده های زنجیره تولید، به دلیل نقش هایی که به ایفای آنها ناگزیر بود به از خود بیگانگی دچار شده بود. این از خود بیگانگی در چند سطح روی می دهد.اول کارگر از فرآورده کار خود ودوم از نظام سازمانی (یا وسیله تولید) که این فرآورده را تولید می کند بیگانه می شود. بنابر نظر اینان، دلیل این بیگانگی این است که کارگر اختیار، آزادی و تسلط بر سرنوشت خود و آرزو برای اظهار وجود را در ازای دریافت یک دستمزد ناچیز از دست می دهد. این از دست دادن مفهوم خود، در نتیجه پیوستن به نظام کارخانه و یا سازمان تولید وی را بر آن می دارد تا از فرآورده های آن نظام بیزار و یا بیگانه شــود. آن جا که فرد به ناچار باید آرزوهای خود را برای اظهار وجود و تسلط بر سرنوشت خود رها سازد تا بتواند در نظام کارخانه یا سازمان باقی بماند، از آن جنبه های خویش که خواهان تسلط بر خود و تجربه با معنا هستند نیز بیگانه می شود و دور می افتد. در واقع وی از آن جنبه های منش یا روان خویش که قادر به ابزار آنها در زندگی روزمره نیست بیگانه می شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

“به نظر مارکس تاریخ نوع بشر جنبه ای دوگانه دارد، یعنی از یک سوی تاریخ نظارت آفریننده انسان بر طبیعت است و از سوی دیگر تاریخ از خودبیگانگی هر چه بیشتر انسان است. از خود بیگانگی به وضعی اطلاق می شــود که در آن انسان ها تحــت چیرگی خود آفریــده شان قــرار می گیرند و این نیروها به عنوان قدرت های بیگانه در برابرشان می ایستند به عقیده مارکس همه نهادهای عمده جامعه سرمایه داری از دین و دولت گرفته تا اقتصاد سیاسی، دچار از خودبیگانگی اند وانگهی این جنبه های گوناگون از خود بیگانگی وابسته به یکدیگرند. عینیت بخشی کار از خود بیگانگی است. پس انسان در همه نهادهایی که گرفتارشان شده است با از خود بیگانگی روبرو است اما به نظر مارکس از خود بیگانگی در محل کار از همه بیشتر اهمیت دارد. زیرا انسان به عقیده او گذشته از هر چیز دیگر یک انسان سازنده است. بر خلاف صورت های دیگر از خود بیگانگی، از خود بیگانگی اقتصادی نه تنها بر اذهان انسان ها بلکه در فعالیت های روزانه شان نیز رخ می نماید. از خود بیگانگی مذهبی تنها در عرصه آگاهی و در زندگی درونی انسان رخ می دهد، اما از خود بیگانـگی اقتصادی به زندگی واقعی باز بسته است و از همیـن روی بر هر دو جنبه زنـــدگی تأثیر می گذارد"(کوزر،۸۷:۱۳۷۳-۸۴).
از خود بیگانگی در قلمرو کار چهار جنبه دارد: انسان از محصولی که تولید می کند، از فراگرد تولید، از خودش و سرانجام از اجتماع همگنانش بیگانه می شود. به هر روی از خود بیگانگی تنها نه در نتیجه تولید بلکه در فراگرد تولید و در چهارچوب خود فعالیت تولیدی نمایان می شود . اگر محصول کار از خود بیگانگی است خود تولید نیز باید یک نوع از خود بیگانگی فعال باشد. از خود بیگانگی محصول کار تنها بیانگر از خود بیگانگی در خود فعالیت کار است. انسانی که از محصولات کــارش و از فراگرد تولید بیگانه میشود، از خودش نیز بیگانه می گردد. او دیگـر نمی تواند جنبه های گوناگون شخصیتش را به گونه ای کامل بپروراند کارگر در حال کار نه به خودش بلکه به شخص دیگری تعلق دارد. کارگر با فعالیت خودش در چنان ارتباطی است که کارش را بسان چیزی بیگانه و نه متعلق به خودش می انگارد و فعالیتش را رنج (انفعال) نیرویش را بی قدرتی و خلاقیتش را به عنوان عدم مردانگیش تلقی می کند. انرژی ذهنی و جسمانی شخصی کارگر و زندگی خصوصی اش به فعالیتی تبدیل می شود که علیه او جهت گرفته و مستقل از اوست و به او هیچ تعلق ندارد.سرانجام ،انسان از خود بیـگانه از اجتــماع بشری و از هستی نوعی اش نیز بیگانه می گردد.انسان از انسانهای دیگر بیگانه شده است.انسانی که در برابر خـودش قرار می گـیرد،در برابر انسانهای دیگر نیز قـرار می گیرد.هر آنچه که در مورد رابطه انسان با کارش،محصول کارش و با خودش صدق دارد،در مورد رابطه اش با انسان های دیگر نیز مصداق پیدا می کند.هر انسانی از دیگران بیگانه است و هر یک از دیگران نیز به همین سان از زندگی بشری بیگانه است.اصطلاح از خودبیگانگی را در نوشته های بعدی مارکس ،بویژه در سرمایه نمایان است.مارکس در مفهوم بت انگاری کالاها که برای تحلیل اقتصادی او جنبه ای کانونی دارد ،بارها اصطلاح از خود بیگانگی را به کار بسته بود.کالاها محصولات کار از خود بیگانه انسان و تجلیات تبلور یافته همین کارند که بسان هیولایی برای آفرینندگانش چیره گشته اند. مفهوم از خود بیگانگی چه با بیان آشکار و به صورت ضمنی،همچنان در کانون تحلیل اقتصادی و اجتماعی مارکس جایش را حفظ می کند.در یک جامعه از خود بیگانه،کل وضع ذهنی انسان ها و آگاهی شان تا حد زیادی باز تاب شرایطی اند که انسان ها در آن ها خودشان را می یابند و نیز منعکس کننده جایگاههای متفاوت آن ها در فراگرد تولیدند.این همان موضوع اصلی جامعه شناسی معرفت است.
“بنابر نظر مارکس ، تقسیم کار انسان ها را از کارشان ، بیگانه می کند . کار هم چون چیزی بیگانه به نظر می رسد ؛ وظیفه ای که کارگر مجبور است انجام دهد ، برای اینکه درآمدی بدست آورد ؛ اما ذاتاً غیر رضایت بخش است . بیگانگی ، فقدان کنترل مادی کارگـران را بر محیط های کارشان بیان می کند . امـا اغلـب مطالعـات جامعه شناسی جـدیـدتر ، در مورد بیگانگــی توجه خــود را بیشتر بر احساسات و نگرش های کارگران متمرکز ساخته اند تا ماهیت عینی وضعیت کار “(گیدنز ،پیشین :۵۲۳) .
امروزه از دید نظریاتی که بیگانگی از کار را علت ناخشنودی شغلی می دانند بیگانگی نسبت به کار نوعی واکنش عاطفی- نگرشی نسبت به تجربه شغلی محسوب می گردد. بیگانگی ازکار ،حالت و وضعیتی است که فرد احساس می کند کارش برای او فاقد معناست و از حیطه کنترل و اقتدار خود او خارج است.
(۲-۴-۲-۲)دید گاه هومنز^[۳۹]
جورج هومنز احساس می‌کرد که صورت‌های پدیدار شونده در کنش متقابل را می‌توان با اصول روانشناختی تبیین نمود. به عقیده وی آنچه را که باید تبیین کرد، رابطه میان علت و معلول و این قضیه است، که چرا یک واقعیت اجتماعی علت یک واقعیت اجتماعی دیگر می‌شود. او می‌پنداشت که تبیین به ناگزیر ماهیت روانشناختی دارد. باید یادآور شد که منظور او از کاربرد اصطلاح روانشناختی “رفتار انسان‌ها به عنوان انسان‌ها” است. هومنز می‌پذیرفت که جامعه‌شناسی به مقولات و طرح‌های رفتاری نیاز دارد ولی در ضمن معتقد بود که جامعه‌شناسی به یک رشته قضایای کلی درباره روابط این مقولات نیز نیاز دارد، زیرا بدون چنین قضایایی، تبیین، امکان‌پذیر نیست. اگر قضایایی در کار نباشد، تبیین نیز وجود نخواهد داشت. از همین‌روی هومنز خود را موظف به ساخت قضایایی می‌دانست که بر سطح روانشناختی تأکید داشته باشند، همین قضایا هستندکه زمینه نظریه تبادل را فراهم می‌سازند.
” اصولی که او برای تبیین رفتار افراد به کار برد در قالب قضایای بنیادی مطرح شدند. هدف او به طور کلی تبیین رفتار بنیادی اجتماعی بر حسب پاداش ها و خسارت ها در قالب نظریه تبادل بود. به نظر او وظیفه جامعه شناسان بررسی رفتار اجتماعی است که در آن، فعالیت دست کم یکی از دو تن، فعالیت طرف دیگر را تقویت یا تحذیر می کند و هر یک بر دیگری نفوذ متقابل می گذارند. «در این نظریه نیز همچون نظریه کنش متقابل بشر باید انسان بودن خود را از طریق کنش متقابل کسب کند. هومنز با توسل به متغیرهای ارزش و کمیت سعی در تبیین قضایایی دارد که برای توضیح نظریه مبادله ساخته و پرداخته است. این قضایا شامل قضایای عام و قضایای خاص می شود .
۱-قضیه موفقیت:از میان تمام اعمالی که شخص انجام می دهد. بیشتر اوقات ممکن است شخص آن عملی را که به پاداش منتهی می شود تکرار می کند.تکرار افزاینده پاداش منجر به تکرار افزاینده یا عمل می شود. هم چنین هر چه یک عمل کمتر به پاداش منجر شود همان قدر آن عمل کمتر مستعد تکرار است.واگر افراد به طور نامنظم پاداش بگیرند، بیشتر آن عمل را انجام می دهند.
۲-قضیه انگیزه محرک: اگردر گذشته وجود محرک خاصی،یا یک رشته محرک ها باعث شده که شخص با کنش خود پاداش گرفته باشد.هر قدر وضعیت کنونی شبیه گذشته باشد.احتمال اینکه فرد به انجام عمل یا اعمال شبیه آن دست بزند بیشتر است.
۳- قضیه ارزش:هر اندازه نتیجه عمل یک شخص برای اوبا ارزش تر باشد به همان اندازه علاقه او نسبت به انجام آن عمل بیشتر می شود. تغییر ارزش ممکن است مثبت یا منفی باشد.(تشویق وتنبیه)
۴-قضیه محرومیت واشباع:هر اندازه فرد در گذشته نزدیک نوع خاصی از پاداش را بیشتر دریافت کرده باشد.به همان اندازه واحدهای بعد آن پاداش به برای وی ارزش کمتری خواهد داشت.اگر کسی پاداش معینی را بارها دریافت کرده باشد. می گوییم در حال اشباع شدن از آن پاداش است.اگر کسی آموخته باسد که نوع خاصی از پاداش را ارزشمند بشمارد ولی در گذشته نزدیک به ندرت آن پاداش را دریافت کرده باشد، می گوییم وی از آن پاداش محروم مانده است.
۵-قضیه پرخاشگری (تجاوز)وتایید:هنگامی که رفتار فرد پاداش مورد انتظارش را دریافت نمی کند ویا به تغییری که انتظارش را نداشته باشد روبه رو می شود،عصبانی شده بیشتر به انجام دادن رفتار پرخاشگرانه متمایل می شود ونتایج چنان رفتاری برایش ارزشمندتر می گردد.
پس از طرح قضایای بنیادی که بیشتر معطوف به روابط دونفره بود او متوجه گروه چندنفره شد.هومنز در اینجا از سطح خرد به سطح متوسط منتقل می شود.در نظر گرفتن گروه به عنوان یک نظام از نظریات او بود"( توسلی، پیشین:۴۱۲-۳۸۸).
“نظریه مبادله احساس های باارزش بین افراد به عنوان مبنایی برای نظم اجتماعی توجه دارد. نظریه مبادله بر این فرض استوار است که افراد، آرزوها و هدف های شخصی روشنی برای خود دارند. هر کسی ممکن است به چیزهایی نیاز داشته باشد، اما این نیازها، هدف های مشترک نیستند. در اینجا فرض شده است که هدف ها و خواسته های شخصی و منحصر به فرد افراد، انگیزه های خود خواهانه ای به آنان می دهد. کـنش فرد در خلاء صورت نمی گیرد. هر کسی در ازای آنــچه می گیرد چیزی باید بدهد. اگر رضایت متقابل وجـود نداشته باشد، هیچ تعامل اجتماعی صورت نخواهد گرفت . نظریه پردازان مبادله معتقدند که در این مبادله همیشه دریافت پاداش متضمن هزینه است. هزینه معمولاً به عنوان کوششی تعریف می شود که صرف حصول رضایت و پاداش های بالقوه ای شده است که در نتیجه یک انتخاب معین و کنار گذاشتن انتخاب های دیگر از دست رفته است. سود ، تفاوت بین پاداش و هزینه است و زمانی بدست می آید که پاداش بیشتر از هزینه باشد"( اسکیدمور، ۱۳۷۵: ۷۹ ).
هومنز گزاره های کارکردگرایی را به سه دسته تقسیم میکند:
۱-گزاره های ساختی:که آزمون پذیرند اما باید توسط احکام دیگر توضیح داده شوند.
۲-گزاره های روانشناختی :که خود آزمون پذیرند اما به تبیین گزاره های طبقه اول می آیند.
۳-گزاره های کارکردی:که نه آزمون پذیرند ونه به کار تبیین می آیند.
“او گزاره های جدید را گزاره های « پرخاشگری- تأیید» می نامد . از آنجا که نقطه محوری این دو گزاره « انتظار^[۴۰] » می باشد ، ذکر آن ها را در قالب نظریه اختلاف ، لازم می دانیم .
هومنز باور داشت زمانی که کنش شخص ، پاداشی را که انتظار دارد ، دریافت نکند ، یا کنش او منجر به تنبیهی غیر منتظره شود او عصبانی خواهد شد و احتمال بیشتری وجود دارد که رفتاری پرخاشگرانه از خود نشان دهد و نتیجه رفتاری برای او پرارزش تر نخواهد بود . این گزاره ، واژه نظری تازه ای را مطرح می سازد که آن همان انتظار است، و می گوید که انتظار پاداش یا باید ارضاء شود ، یا نارضایتی به دنبال خواهد داشت .
وقتی کنش یک شخص ، پاداش مورد انتظار را دریافت دارد ، به ویژه اگر از حد مورد انتظارش بیشتر باشد ، یا به تنبیهی که انتظار می رفت ، منجر نشود ، خشنود خواهد شد ؛ و به احتمال بیشتر ، رفتار تأیید کننده ای از خود بروز خواهد داد ، و نتایج چنین رفتاری برای او پر ارزش تر خواهد بود"(توسلی ،پیشین :۴۱۲-۳۸۸).
آنچه فرد در مجموعه ای از شرایط معین انتظار دریافت آن را به صورت پاداش یا مجازات دارد چیزی است که وی واقعاً در گذشته دریافت و یا مشاهده کرده است و یا به وی گفته شده که دیگران تحت شرایط مشابه درگذشته آن را دریافت کرده اند؛و هیچ کدام از این چیزها، وقایعی صرفاً شخصی که در اندیشه انتزاعی فرد وجود داشته باشد ، نیست . هومنز با تکیه براین تعاریف است که از رفتارگرایان افراطی فاصله می گیرد و مفهوم«انتظار» را تبیین می کند
در اینجا لازم است که تفاوت وتباین آرزوها و آمال را با توقعات و انتظارات متذکر شویم . سطح آرزوها و آمال ، مفهومی نزدیک به جاه طلبی دارد و متمایز از توقعات و انتظارات است . در واقع ، انتظارات و توقعات جز شرایط پیشین ، برای ارزیابی پست کنونی است و آرزوها و آمال ، مجموعه طرح هایی است که به سمت پست آتی متوجه است . این مجموعه برداشت ها نشان می دهد که رضایت از پست کنونی ، با کاهش انتظارات حاکم بر این رضایت تغییر می کند.
به نظر او وظیفه جامعه شناسان بررسی رفتار اجتماعی است که در آن، فعالیت دست کم یکی از دو تن، فعالیت طرف دیگر را تقویت یا تحذیر می کند و هر یک بر دیگری نفوذ متقابل
می گذارند.
(۲-۴-۲-۳) قفس آهنین ماکس وبر^[۴۱]
ماکس وبر بیان می نماید دنیای مدرن با عقلانیت آن قابل تشخیص است و برای شناخت عقلانیت و مطالعه آن باید به محملهائی توجه کنیم که عقلانیت خود را در آنها متجلی می‏سازد. در این معنا سازمانها تجلی گاه عقلانیت مدرن هستند. وبر از بوروکراسی به عنوان قفس آهنینی یاد می‏کند که تا کسانی که در آن نظام کار می‏کنند را محبوس دارد. برای فهم این مطلب باید در معنا و مفهوم عقلانیت و مفهوم سازمان ها تامل بیشتری کینم.
همان‏طور که بیان شد ، گسترش فرایند عقلانی شدن امور در جامعه مدرن را در گسترش سازمانها در جامعه مدرن و در جهان مثال زد. هنگامی که از عقلانی شدن سیستم بوروکراسی سخن می‏گوئیم منظور ما مورادی چون کارائی، دقت، ثبات، قابلیت اعتماد، سنجش پذیری و سودآوری است. در واقع عقلانی شدن، یعنی سازمان دادن زندگی به واسطه تقسیم و همسازی فعالیتهای گوناگون بر پایه شناخت دقیق مناسبات میان انسانها با ابزارها و محیطشان به منظور کسب کارائی و بازده بیشتر. عقلانی شدن از نظر وبر به این معناست که هیچ نیروی اسرار آمیز و غیرقابل پیش بینی وجود ندارد که در جریان زندگی مداخله کند و اینکه ما می‏توانیم هرچیزی را به واسطه پیش بینی مهار کنیم. باید بدانیم که عقلانی شدن ناظر به سازمان اجتماعی خارجی زندگی فرد است و نه زندگی خصوصی و عقل انسانی.این خصیصه‏هائی است که وبر آنها را می‏ستود اما در عین حال وبر منتقد چنین نظامی نیز بود. نظامی که در شکل قفس آهنین خود را بر تمامیت زندگی ادمیان مسلط کرده بود.بلی با پیشرفت علم و گسترش عقلانیت انسان اعتقاد خود را به نیروهای غیبی از دست داده است و دنیا از افسون تهی شده‏است.
بارزترین مشخصه قفس آهنین همین بوروکراسی است. بوروکراسی نوعی از سلطه است که مشروعیتش از گردن نهادن به نظم حقوقی غیر شخصی ناشی می‏شود.(سلطه عقلانی و قانونی). جایگاه این سلطه البته در اداره است که در آنها مامورانی به کار مشغولند که بر اساس تخصص و دانش به کار برگزیده شده اند. منظور از عقلانیت صوری یا فرمال این است که ماموران تابع فرمان شخص رئیس نیستند بلکه در خدمت اداره و قواعد آن هستند. این قوعد مجرد و قدرتی که اداره بر انها اعمال می‏کند صوری و غیر شخصی است. در اینجا عقلانیت بنیادنی و ارزشی جائی ندارد. مامور اداری تجسم کامل عقلانیت صوری است چراکه فعالیتهاتش نه ناشی از فکر او بلکه تابع نظمی غیر شخصی است.
وبر معتقد بود که بوروکراسی یا دیوانسالاری، ادمی را به چرخ دنده‏ای مبدل می‏کند که تنها نقطه تحولش تبدیل شدن به چرخ دنده‏ای بزرگتر است. در واقع منظور وبر از قفس آهنین میل شدید به سازمانی شدن امور و گسترش سازمانها در جامعه است.
بزرگترین پیامد منفی عقلانی شدن جهان، قفس آهنینی بود که وبر با تلخی از آن یاد می‏کرد. البته چنین فرایندی را هم گریز ناپذیر می‏دانست. بلی آینده همان طور که وبر فکر می‏کرد به نظام دیوانسالاری و بورکراسی تعلق دارد و ادارات هرچه بیشتر قلمروهای جوامع را در می‏نوردند و تحت تصرف خود قرار می‏دهند.
وقتی که از عقلانیت رسمی یا ابزاری سخن می‏گوئیم منظور عقلانیتی است که به حداکثر کارائی بدون توجه به ارزشهای انسانی می‏ّپردازد. هنگامی که می‏گوئیم سازمان در واقع ما از بهترین شکل عقلانیت یاد کردیم اشکال پلید این عقلانیت را منتقدان عقلانیت مدرن بارها به ماگوشزد کرده‏اند. اردوگاه مرگ نازیها(آشوتیس یا روسها گولاک) نظام بوروکراتیک بی رحمی است که انسانهای بسیاری را با کمک ابزراهای عقلانی مدرن از میان برده‏است. در عوض عقلانیت ذاتی و ارزشی عمل منطقی است که تابع ارزشهای انسانی است.
برای فهم عقلانیت ابزاری بهتر این است که از سایر اشکال عقلانیتها نیز سخن بگوئیم. وبر چهار نوع عقلانیت را از هم تفکیک می‏کند. عقلانیت عملی ( در فعالیتهای روزمره) ، عقلانیت نظری ( در حوزه مفاهیم و نظریه) ، عقلانیت ذاتی و ارزشی(عقلانیتی تابه منطق انسانی و ارزشهای بشری است) و عقلانیت صوری و رسمی(که به وسیله و قواعد صوری می‏اندیشد نه ارزشهای بشری).
عقلانیت عملی صرفا به جوامع غربی اختصاص ندارد. افرادی که از این نوع عقلانیت برخوردارند در رابطه با مشکلات زندگی بسیار حسابگرانه عمل می‏کنند.
عقلانیت نظری را باید از طریق مفاهیم مجرد شناخت نه از طریق فرایند عمل. این هم مختص تمدن غرب نیست. در واقع عقلانیتی است که فیلسوفان و روشنفکران توسعه می‏دهند.
عقلانیت ارزشی یا ذاتی کنشها را مستقیما از طریق ارزشها هدایت می‏کند. انتخب وسایل و اهداف در یک نظام ارزشی صورت می‏گیرد. این خصیصه در بسیاری از تمدنها وجود داشته است.
عقلانیت رسمی، نسبت به وسائل و اهدف حسابگرانه عمل می‏کند. بر خلاف عقلانیت عملی که این محاسبه را بر اساس علائق شخصی و عملی انجام می‏دهد، عقلانیت رسمی بر مبنای قواعد عام عمل می‏کند. این خصیصه عقلانیتی تنها در جوامع غربی ایجاد شده است.
خصیصه‏های این عقلانیت از نگاه ریتزر عبارتست از:

1. 1. ساختارها و نهادهای رسمی بر حسابگرانه بودن و محاسبه عددی تاکید دارند.

1. 1. تاکید بر کارائی است یعنی انتخاب بهترین وسائل برای رسیدن به اهداف

1. 1. پیش بینی پذیر است

1. 1. تکنولوژی انسانی به نفع تکنولوژی غیر انسانی کاهش می‏یابد(کامپیوتر)

وبر از اینکه عقلانیت ابزاری یا رسمی در جامعه مدرن سلطه یافته ناخشنود بود. به نظر وی سایر اشکال عقلانیت بالاخص عقلانیت ارزشی در جامعه مغفول نهاده شده‌است.
از نظر وبر فرایند عقلانی شدن با پیروزی عقلانیت رسمی بر عقلانیت ارزشی همراه است.
اما چنین عقلانیتی که اکنون در جامعه مدرن غالب شده‏است خود در چه چیزی ریشه دارد؟ برای این منظور بهتر است به یکی از درخشانترین آثار جامعه شناسی یعنی «اخلاق پروتستان و روح سرمایه‏داری» اشاره کنیم.

تأثیر شگرف کانت و آراء و نظریاتش در حوزه‌های مختلف اندیشه فلسفی کاملاً مشهود است. از جمله نظریه‌ی معرفت‌شناختی کانت و تأثیر خاص آن بر نظریه‌ی تکثرگرایی پلورالیست‌ها در چند موضوع مهم از جمله در بحث تجربه دینی و به ویژه در تبیین تلقی خاص خود از حقیقت مطلق، متأثر از مدلول معرفت‌شناختی کانت بوده‌اند. به عنوان مثال جان‌هیک - سردمدار اصلی نظریه تکثرگرایی - برای تبیین دیدگاه کثرت‌گرایانه خویش به مدل معرفت‌شناختی کانتی یا به تعبیر خود وی «فرضیه پلورالیستی نوع - کانتی» متوسل شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

این فرضیه مبتنی است بر تفکیک کانتی میان حق مطلق فی‌نفسه (خدا یا واقعیت نهایی) و حق مطلق از آن حیث که به لحاظ بشری به روش‌های گوناگون، دریافت و تجربه می‌شود؛ زیرا از نظر پلورالیست‌ها در میان سنت‌های دینی بزرگ به ویژه جریان‌های عرفانی نیز میان حقیقت مطلق و آنچه که به تجربه در می‌آید تمایز وجود دارد.
همان‌طور که گفته شد، یکی از پایه‌های پلورالیزم بر تجربه دینی مبتنی است و تجربه دینی هم مواجهه با الوهیت معنا شده است؛ یعنی متدیّنان هرکدام به گونه‌ای خاص با الوهیت مواجه می‌شوند و تفسیرهای متفاوتی از الوهیت ارائه می‌دهند. مدافعان تجربه دینی بر این نظرند که آموزه‌های دینی برگرفته از تجربه و مواجهه با امر الهی است و حتی مناسک دینی هم ریشه در این تجربه‌ها دارد. به این ترتیب تعارض آموزه‌های ادیان مانند: اعتقاد به خدای شخص واحد مسلمانان و اعتقاد به تثلیت مسیحیان و… مسأله مهمی نیست و آنچه اهمیت دارد مواجهه با الوهیت است.
بدین‌ترتیب پلورالیست‌ها با الگوبرداری از دیدگاه کانت از معرفت‌شناسی به توجیه باورهای متعارض ادیان می‌پردازند. از آن‌جا که کانت شناخت انسان را به حوزه تجربه محدود می‌کند و واقعیت‌های غیرتجربی در حوزه شناخت انسانی در حوزه عقل نظری قرار نمی‌گیرد انقلاب کپرنیکی در ساحت اندیشه شکل می‌گیرد.
جان‌هیک با بهره گرفتن از نظریه کانت در باب نومن و فنومن آن را در تجربه دینی الگو قرار می‌دهد. به نظر هیک واقعیت مطلق همان واقعیت نومنی و معقول است. گرچه این واقعیت نومنی برحسب پیش‌زمینه‌ها و فرهنگ‌ خاص هر قوم و فردی به صورت‌های مختلف جلوه می‌کند.
در واقع از نظر او خدا یا واقعیت الوهی به گونه‌ای متفاوت برای هر گروهی ظاهر شده است. در واقع همه یک حقیقت واحد را تجربه می‌کنند، ولی تفسیرهای آن‌ها مختلف و برخاسته از فرهنگ و عادات و رسوم و موقعیت زمانی خاص آن‌ها است.
او در این‌باره می‌نویسد: «باورهای بزرگ دینی جهان به روش‌های مختلف شامل تصورات و ادراکات متعددی از حقیقت مطلق یا غایی هستند، لذا واکنش‌های مختلفی نسبت به آن ابراز می‌دارند. همچنین درون هرکدام از سنت‌های دینی، تبدیل خودمحوری به خدامحوری در انسان تحقق دارد و این امر در همه‌ی آن‌ها یکسان است. لذا ادیان بزرگ دینی را باید فضاهای آخرت‌مدارانه یا راه‌هایی دانست که مردان و زنان جهان می‌توانند از طریق آن‌ها به رستگاری و نجات و کمال راه یابند».^[۹۸]
بدین‌ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که گوهر دین، آموزه‌ها و اعتقادات نیست، بلکه متحول‌کردن شخصیت انسان‌ها است. «آموزه‌ها هم برای صادق‌بودن لازم نیست منطبق با واقع باشند، بلکه تا زمانی که بتوانند دیدگاه و الگوی انسان‌ها را برای زیستن متحول کنند صادق هستند». ^[۹۹]
گرچه از نظر کانت، معرفت از تعامل مقولات ذهنی با واقعیت خارجی به دست می‌آید و این تحولات در همه ی اذهان بشری ثابت هستند و فهم آدمیان از امر واقع، مطلق و ثابت است اما از نظر پلورالیست‌ها فهم آدمیان از امر واقع ثابت و مطلق نیست، بلکه برحسب فرهنگ و پیش‌زمینه‌های افراد فرق می‌کند، بنابراین فهم انسان از واقعیت مطلق متکثر می‌باشد.
کانت و پلورالیست‌ها در این عقیده مشترک‌اند که در خارج واقعیتی به نام نومن وجود دارد که ما فقط تا حدی آن را می‌شناسیم که برای ما پدیدار می‌شود، ولی این تمام حقیقت نومن نیست.^[۱۰۰]
سروش تحت تأثیر کانت اذعان دارد که واقعیت مطلق در ادیان مختلف با تفسیرهای گوناگون بیان شده در اسلام به عنوان الله، در مسیحیت با عنوان خدای پدر و در دین یهود با عنوان یهوه و در بعضی نسبت‌های هندی با عنوان ویشنا. این‌ها همه تصاویری از واقعیت مطلق هستند در حد ساحت پدیداری، اما هیچ‌کدام کاملاً منطبق با واقعیت مطلق نیستند.^[۱۰۱]
داستان فیل و مردان کور از جمله مواردی است که هم جان‌هیک و هم سروش در تبیین نظریه تکثرگرایی از آن بهره بردند.

و ما همانند مردان کور نمی‌توانیم به واقعیت مطلق دسترسی پیدا کنیم؛ زیرا در بند مفاهیم شخصی و فرهنگی خود گرفتار شدیم. در نتیجه برطبق این دیدگاه، «تناقض‌آمیز نیست که فرض کنیم واقعیت پدیداری اسلام از امر واقع، شخص واحد است و واقعیت دیداری مسیحیت تثلیت و واقعیت پدیداری ادیان هندی غیرشخصی است. در صورتی که واقعیت فی‌نفسه نه واحد است و نه تثلیت و نه غیرشخصی و نه شخصی».^[۱۰۳]

۲-۳-۲- هرمنوتیک

هرمنوتیک(Hermeneutics) رشته‌ای نوظهور در قلمرو اندیشه مغرب زمین است که بر بسیاری از حوزه‌های مختلف فرهنگ غرب تأثیرگذار بوده و در دهه‌ های اخیر رشد زیادی یافته و در کنار علومی چون معرفت‌شناسی، فلسفه تحلیلی و زیبایی‌شناسی، شأن فلسفی خاصی را به دست آورده است. مسأله اصلی که هرمنوتیک با آن سروکار دارد فهم و تفسیر متون است. اگرچه هرمنوتیک به طور تدریجی به همه علوم انسانی از جمله روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، معرفت‌شناسی، فلسفه و سیاست و غیره راه پیدا کرد، اما اصل مباحث آن با فهم و تفسیر متون مرتبط است. از این‌رو هرمنوتیک برای رشته‌هایی که با متون دینی سروکار دارند اهمیت بسزایی دارد.
«اصطلاح هرمنوتیک در زبان یونانی مشتق از مصدر هرمنویین است (Hermenoin) و به معنای نظریه و عمل تأویل، تفسیر، تعبیرکردن، ترجمه‌کردن، قابل فهم‌بودن و شرح‌دادن متون کتب مقدس آمده است».^[۱۰۴]
در این‌جا فهم، بیان، ترجمه و توضیح از اهمیت بسزایی برخوردارند. بنابراین، این ساختار ساده، تلویحاً حاوی موضوعات مفهومی اصلی است که با هرمنوتیک ارتباط دارد و می توان آن را در سه بخش خلاصه کرد:
۱- طبیعت متن ۲- چگونه می‌توان منظور متن را فهمید ۳- چگونه فهم و تفسیر به وسیله‌ی پیش‌انگاره‌ها و اعتقادات خواننده تعیین می‌شود.
مورخان معمولاً فریدریش شلایرماخر (Friedrich Schleiermacher) را به عنوان نخستین کسی که در راه بنیان و گسترش هرمنوتیک قدم برداشت می‌شناسند و این به سبب قواعد و اصولی عام در تفسیر متون بود که شلایر ماخر ارائه داد تا مفسر را از سوء فهم برهاند و به درک و فهمی صحیح هدایت کند.
البته بعد از او هرمنوتیک ویلهلم دیلتای (Wilhelm Dilthey) به نحوی دیگر، عام بود چرا که دیلتای می‌خواست روش‌ عامی برای مطلق علوم انسانی ارائه کند تا در سایه آن علوم انسانی را برابر با علوم تجربی نشان دهد و همچنین یافته‌های علوم انسانی را از نظر اعتبار، نظیرداده‌های علوم تجربی قرار دهد، اما بعد از او در قرن بیستم تلاش‌هایی با نام هرمنوتیک فلسفی به ابتکار مارتین هایدگر (Martin Heidegger)و پس از او هانس-گئورگ گادامر (Hans-Georg Gadamer) انجام گرفت که این تلاش‌ها نیز مدعی عام‌بودن است و بر این نکته اصرار می‌ورزد که «عمومیت موجود در هرمنوتیک فلسفی قرن بیستم با عمومیت پیش از آن متفاوت است و کلیه معارف بشری را در بر می‌گیرد».^[۱۰۵]
تاریخ علم هرمنوتیک را می‌توان به سه مرحله کلاسیک، رمانیک و فلسفی تقسیم کرد.
در این سه مرحله بیشترین تأثیر و نفوذ از آن هرمنوتیک فلسفی است که روح غالب بر هرمنوتیک‌ قرن بیستم است. در این‌جا به دلیل مجال اندک و دورنشدن از بحث اصلی به هرمنوتیک کلاسیک و رمانیک نمی پردازیم
هرمنوتیک فلسفی
هرمنوتیک با مارتین هایدگر وارد مرحله جدیدی می‌شود. هایدگر در عرصه هرمنوتیک افق‌هایی را گشود که براساس آن دیگر نباید به هرمنوتیک به مثابه‌ی روش شناسایی متن نگاه کرد؛ زیرا که هرمنوتیک فلسفی شاخه‌ها و گرایش‌های گوناگونی را پذیرا است.
مارتین هایدگر و هانس گادامر، به‌رغم اختلاف نظرهای فراوان با یکدیگر در این امر مشترک‌‌اند که به جای ارائه اصول و مبانی و روش تحصیل فهم و تفسیرش، درباره‌ی خود فهم و تفسیر، پژوهش کرده‌اند و هرمنوتیک را از سطح روش‌شناسی به بلندای هستی‌شناسی فهم برکشیدند.^[۱۰۶]
بعد از هایدگر، شاگردش گئورگ گادامر، این رشته تفکر خاص را دنبال کرد و در اثر مهمش به نام «حقیقت و روش» (truth and method) هرمنوتیک را در راستای طرز تفکر هایدگری بازپروری کرد.
او اهمیت اشارت‌های هایدگر را درک می‌کند و به بررسی جزئیاتش می پردازد. «او به وضوح بیان می‌کند که اهتمام سخن وی هستی‌شناختی است و با مسأله ماهیت بنیادین کل فهم بشری سروکار دارد و نتیجه‌ می‌گیرد که فهم، صبغه‌ی هرمنوتیکی دارد». ^[۱۰۷]
از نظر گادامر، متن، مستقل از مؤلف است گرچه مخلوق او است و مؤلف مانند دیگران خواننده متن است. در تفسیر متن نباید به دنبال همدلی با مؤلف رفت. هدف متن دست‌یابی به قصد و نیت مؤلف نیست.
فهم و تفسیر متن خصلتی دیالوگی دارد، دیالوگی که میان مفسر و متن برقرار می‌شود. هرمنوتیک فلسفی این نگاه معرفت‌شناسانه سنتی را که مفسر را ناظر و متن را موضوع و ابژه عمل شناسایی می‌داند نمی‌پذیرد، مفسر متن ناظر بی‌طرفی نیست، بلکه ذهنیت مفسر در تفسیر نقش اساسی دارد و فهم متن محصول گفتگو میان مفسر و متن است.^[۱۰۸]

بانکداری الکترونیکی کلیه خدمات بانکی ر ا بصورت الکترونیکی و از طریق واسطه های ایمن ارائه می دهد و نیاز به حضور فیزیکی مشتری در بانک را مرتفع می سازد . بانکداری الکترونیکی خدماتی چون اطلاعات حساب و استعلام آن، حواله یا انتقال وجوه بین حساب ها، سپرده گذاری، تبدیل ارز و پرداخت صورتحساب و آب، برق و … را به صورت فهرست بندی و زمان بندی شده در اختیار مشتری قرار می دهد . بانکداری الکترونیکی مزایای بسیاری چون افزایش مشتری و پایین آمدن هزینه معاملات بانکی را به دنبال دارد و در ضمن بانکها می توانند از این طریق، خدمات را با کارایی بیشتر و با هزینه های پایین تری ارائه داده و به حفظ و افزایش سهم بازار بازار نامحدود از لحاظ مکانی ، تمرکز بر کانال های توزیع جدید، خود بپردازند(سعیدی^[۸]؛۲۰۰۳). تجارت الکترونیکی عبارت است ازخرید و فروش کالاها و خدمات بین موسسات ، افراد ؛دولتها و نیز بخش های دولتی و خصوصی به گونه ای که این عملیات (خرید و فروش)از طریق شبکه های کامپیوتری هدایت گردد.(اکرمی مقدم به نقل از خلیلی برکویی؛۱۳۹۱).در تعریفی ساده؛ تجارت الکترونیک عبارت است از انجام تمامی مراحل تجارت از طریق شبکه های رایانه ای و مخابراتی بدون نیاز به حضور فیزیکی در معامله است .بانکداری الکترونیک یکی از دستاوردهای تجارت الکترونیک محسوب می شود که عبارت است از:ارائه خدمات بانکی از طریق یک شبکه رایانه ای عمومی و قابل دسترسی(اینترنت) که از امنیت بالایی برخوردار باشد(گان و گلیمز^[۹]؛۲۰۰۶)
تجارت الکترونیک واژه‌ای است که برای تجارت از طریق سیستم‌های اطلاعاتی، ارتباطی بکار می‌رود .به طور مختصر تجارت الکترونیک عبارت است از هر نوع تجارتی که از طریق رابط الکترونیکی  مانند تلویزیون، فکس و یا اینترنت انجام می شود به عبارت دیگر تجارت الکترونیک مجموعه ارتباطات، مدیریت اطلاعات و قابلیت های امنیتی است که به سازمانها اجازه می دهد که اطلاعات مربوط به فروش و  خدمات و کالاها را با هم رد و بدل کنند. تجارت الکترونیک انجام کلیه فعالیتهای تجاری با بهره گرفتن از شبکه‌های ارتباطی کامپیوتری، به ویژه اینترنت است.به عبارت دیگر تجارت الکترونیک، نوعی، تجارت بدون کاغذ است. به وسیله تجارت الکترونیک تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها، با زحمت کمتر و مبادلات بانکی با شتاب بیشتر انجام خواهد شد. شرکتها برای ارتباط با یکدیگر،محدودیتهای فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آنها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می‌پذیرد. تجارت نقشی بسزا و چشم گیری در زندگی روزمره ما به عهده گرفته‌است به طوری که اجتناب از آن کار آسانی نیست. با رشد روزافزون معاملات تجارت الکترونیک در سطح جهان و نیاز تجارت به حضور بانک جهت نقل و انتقال منابع مالی، بانکداری الکترونیک به عنوان بخش تفکیک ناپذیر از تجارت الکترونیکی دارای نقشی اساسی در اجرای آن می باشد (پرندوش؛۱۳۸۸) .۲-۴ تقسیم بندی دوره های بانکداری الکترونیکی

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تحولات شگرف در نظام بانک داری را به چهار دوره می توان تقسیم کرد . هر دوره از تکامل برای مدیران نظام بانکی ، این امکان را فراهم نموده است که اوقات تلف شده را در محیط رقابتی به حداقل رسانده و در گستره بالاتری به ارائه خدمت پرداخته و سرعت، کیفیت، دقت و تنوع خدمات خود را افزایش دهند.
۱-۲-۴)دوره اول - اتوماسیون پشت باجه
فن آوری اتوماسیون پشت باجه در دهه ۱۹۶۰ رواج داشت و این امکان را فراهم نمود تا دفاتر و کارت ها از شعب حذف و گر دش روزانه حساب ها در پایان هر روز ، به رایانه های مرکزی برای به روز شدن ارسال گردد . این دوره ، نقطه آغازین کاربرد رایانه در نظام بانکی بوده و کاربرد اصلی آن محدود به ثبت دفاتر و تبدیل اسناد کاغذ ی به فایل های رایانه ای بود .
۲-۲-۴) دوره دوم - اتوماسیون جلوی باجه
این دوره از اواخر دهه ۱۹۷۰ و زمانی آغاز شد که کارمند شعبه بصورت پیوسته به حساب های جاری دسترس ی داشته و امکان انتقال پیوسته اطلاعات از طریق بکارگیری خطوط مخابراتی و رایانه های بزرگ مرکزی میسر و ممکن گردید . در این دوره بانک ها از شبکه های مخابراتی موجود که در اختیار و انحصار شرکت های دولتی بود استفاده می کردند.
۳-۲-۴)دوره سوم - متصل کردن مشتریان به حسابها
دراین دوره که از اواسط دهه ۱۹۸۰ آغاز شد .امکان دسترسی مشتریان به حساب های شان فراهم گردید . یعنی مشتری از طریق تلفن یا مراجعه به و استفاده از کارت هوشمند یا کارت مغناطیسی یا کامپیوتر شخصی به (ATM) دستگاه خودپرداز حسابش دسترسی پید ا می کرد و ضمن انجام عملیات دریافت و پرداخت، نقل و انتقال وجوه به صورت الکترونیک انجام می داد. مهمترین ویژگ ی دوره سوم که آنرا از دوره های قبل متمایز می نمود توسعه سامانه های ارتباطی مشتریان با حساب های شان بود.
۴-۲-۴)دوره چهارم - یکپارچه سازی سامانه ها و مرتبط کردن مشتری با تمامی عملیات بانکی :
آخرین دوره تحول در نظام بانکی زمانی آغاز شد که انجام تمام عملیات بانکی بطور الکترونیکی دنبال شد. در این دوره هم بانک و هم مشتریان می توانند بطو ر دقیق و منظم اطلاعات مورد نیازشان را کسب کنند ؛ چرا که اساس سامانه های جدید بانکی ، مشتری مداری بوده است نه حساب مداری. در این دوره صرفه جویی واقعی در نیروی انسانی بوجود آمد و پول کاملاً حالت الکترونیکی وپ غیرقابل لمس پیدا می نماید و ابزار تعامل دو طرف یعنی مشتری و بانک، خدمات الکترونیکی آنچه حائز اهمیت است ویژگی فعال و آینده نگر می باشد(احمد^[۱۰] و همکاران؛۲۰۰۷).
۲-۵تاریخچه بانکداری الکترونیکی در جهان
در سال ١٩٩۴ بانک ها شروع به کاوش در اینترنت کردند تا به عنوان یک سیستم تحویلداری پیشنهادی برای محصولات و خدماتشان از بانکداری اینترنتی استفاده کنند . این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کم تری را از بانک های شعبه دار ارائه می دهد.هم چنین به دسترسی به بازارهای جهانی و آسایش مشتریان توجه بیشتری نشان می دهد. تا ژانویه ١٩٩۵ ، فقط ٢۴ بانک بر روی شبکه اینترنت وجود داشت، با این وجود به فاصله یک سال ٨٠٠ بانک اضافه شدند . به طوری که کارشناسان بانک های صنعتی تخمین زدند که بانک های شمال امریکا تا سال ٢٠٠٠ حدود ١۵٠٠ شبکه بر روی اینترنت تأسیس خواهند کرد . در ابتدا وب سایت های بانکی بر روی اینترنت، همان مواردی را داشتند که بروشورهای تبلیغاتی شان یاد کرده بودند و مشتریان می توانستند با پست الکترونیک با بانک خود ارتباط برقرار کنند و اطلاعات حساب و رقم های جدید را کنترل کنند . بانک ها سایت های خود را برای انتقال منابع، صورت حساب ها، رهن ها، وام های خودکار،محصولات بیمه، امنیت تجارت و غیره گسترش دادند . این مسأله به بانک ها اجازه داد تا که اولین بانک اینترنتی واقعی SFNB ، طور غیر مستقیم با مؤسسات غیر بانکی رقابت کنند .برای بانک ها اینترنت راهی به سوی فرصت های جدید بود تا بتوانند میدان دید و مشتری مداری شان را توسعه دهند . براساس آخرین تحقیقات به عمل آمده استفاده از اینترنت ظرف سه سال آینده ۵٠٠ درصد افزایش می یابد که از جمله دلایل این افزایش فوق العاده می توان به پایین بودن قیمت رایانه های شخصی، آسودگی بیشتر و ایمنی لحظه ای اشاره کرد . امروزه بانک های بسیاری در سطح جهان ارائه خدمات الکترونیکی را به عنوان ابزاری برای توسعه بازار، بهبود خدمت به مشتری،کاهش هزینه ها و ارتقای بهره وری به کار می گیرند . (حسن زاده و پورفرد؛۱۳۸۲)
از طرفی بانکداری سنتی از طریق شعبه هم چنان به عنوان یک روش ا صلی برای انجام مبادلات و عملیات بانکی در بسیاری کشورها باقی مانده است . با وجود این که میلیون ها دلار در ایجاد سیستم های بانکداری الکترونیک در بسیاری کشورها خرج شده، گزارشات حاکی از آن است که استفاده کنندگان بالقوه از این سیستم ها به رغم در دسترس بودن از آن استفاده نمی کنند و این موجب نگرانی بانک ها شده است. این نتایج نیاز به شناسایی عواملی را که بر پذیرش خدمات الکترونیک بانکی و از جمله بانکداری از طریق اینترنت تأثیر می گذارند آشکار می کند. به دلیل این که کسب و کارها از جمله بانکها، سرمایه گذاری های کلانی را برای توسعه سیستم های اطلاعاتی و به کارگیری فناوری اطلاعات برای ارایئه خدمات بهتر انجام می دهند، درک عواملی که موجب پذیرش این تکنولوژی می شود و ایجاد شرایطی که تحت آن فناوری اطلاعاتی مورد نظر پذیرفته شود از مهم ترین عوامل در زمینه تحقیقات فناوری اطلاعات است (وانگ^[۱۱] و همکاران؛۲۰۰۳)
۲-۶ بانکداری الکترونیکی در ایران
در کشور ما انجام سریع امور و عدم اتلاف زمان به عنوان مهم ترین عنصر موفقیت در رقابت بانک ها محسوب شده و مشتریان به عنوان رکن اصلی تعیین کننده این رقابت، ارزش بسیار زیادی برای فن آوری و سرعت و در درجه بعدی تخصص فنی بانک ها قائل هستند . در بانکداری نوین تشریح خدمات بانک و خصوصا خدمات بانکداری الکترونیک الزامی است و مشتریان حق دارند از طریق رسانه های عمومی، خدمات بانک ها را بشناسند .از این رو بانک ها برای کارآمد شدن نیاز به کسب اطلاعات کافی از مشتری، درک علائق و خواسته ها و توسعه روابط با او هستند. بنابراین شایسته است که در باز ار رقابت تنگاتنگ کنونی بانک ها از یک سو و از سویی بر اساس سیاستهای اصل ۴۴ قانون اساسی در کنار فرصت عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و به تبع آن تاسیس بانک های خارجی در ایران و در ضمن با توجه به خصوصی شدن تعداد زیادی از بانک های دولتی و همچنین اختلاف ناچیز سود بانکی در بخش جذب منابع و مصارف ، بانک ها هرچه سریع تر برای حفظ مشتریان خویش، چاره اندیشی نمایند . بانکداری امروز، شیوه های نو، مشتری مداری موثر، ارائه فن آوری های نو، سرویس دهی و خدمات موردنظر مشتری را می طلبد که هر بانکی در این امور موفق تر عمل کند در بازار رقابتی موفق به جذب منابع بیشتر و در نتیجه دوام و بقای دائمی آن بانک با بهره وری بالا خواهد شد و بانکداری الکترونیک تنها گزینه فراروی این بانک ها جهت تحقق این اهداف است .با درنظرداشتن پیشرفت های سریع فنآوری اطلاعات و ارتباطات و بکارگیری آن در نظام بانکداری، جمهوری اسلامی ایران نیز از دهه های ۶۰ و ۷۰ شمسی تلاشهای ز یادی را در جهت استفاده از سامانه های رایانه ای دربانکها انجام داد . با وجود موانع و مشکلاتی که در راه گسترش بانکداری الکترونیکی وجوه در ایران وجود داشت، اقدامات قابل توجهی در این زمینه انجام شده است. همچنین نتایج تحقیقات نشان می دهد دستگاه های خودپرداز در ایران از سوی مردم به عنوان نماد بانکداری الکترونیک شناخته می شوند، چرا که شروع بانکداری الکترونیک در کشور تا قبل از نصب و راه اندازی دستگا ههای خودپرداز همراه بود .سال ۱۳۶۹ اقدام جدی جهت استفاده از کارت های بانکی در کشور صور ت نگرفت تا آنکه در سال ۱۳۷۰ بانک تجارت توانست اولین کارت بانکی را صادر نماید که به طرح چک کارت بانک تجارت معروف شد . پیرو این اقدام بانک تجارت، بانک سپه نیز در سال ۱۳۷۱ با نصب هفت دستگاه ماشین خودپرداز کارت بانکی صادر کرد (آماده و جعفرپور؛۱۳۸۸) .
۲-۷انواع بانکداری الکترونیک
بطور کلی بانکداری الکترونیک را به انواع ذیل تقسیم نمود(سنتر بانک؛۲۰۰۲).
۱-۲-۷ بانکداری خانگی
مشتریان بانکها از طریق رایانه های شخصی و با بهره گرفتن از مودم و همچنین یک خط تلفن می توانند به اطلاعات رایانه مرکزی بانکها در اینترنت و یا اینترانت دسترسی پیدا کرده و آنگاه عملیات بانکی خود را انجام دهند. به عبارت دیگر بانکداری خانگی عبارت است از انجام تقریباً کلیه عملیات بانکی از طریق رایانه های شخصی موجود در منازل و با بهره گرفتن از خطوط مخابراتی.
۲-۲-۷ بانکداری از راه دور
شتاب در رشد بانکداری از راه دور، از سالهای ۱۹۸۰ به بعد با بهره گرفتن از تلفنهای همراه در دنیا آغاز شد . این رشد در حقیقت با گسترش شبکه های بیسیم و تلفنهای همراه ، و قابلیت وصل شدن تلفنهای همراه به اینترنت موجب گردید تا مشتریان بانکها از هر نقطه ای امکان دسترسی به حسابهای خود در بانک را داشته باشند و بتوانند عملیات بانکی خود را انجام دهند و پدیده جدیدی بنام بانکداری از راه دور را به وجود آورند .
۳-۲-۷بانکداری اینترنتی
بانکداری اینترنتی را می توان به معنی انجام کلیه عملیات بانکی از طریق وبسایت ایجاد شده توسط بانکدر اینترنت دانست(فرست^[۱۲]؛۲۰۰۹)
۴-۲-۷ تلفنبانک
در حال حاضر بانکها با نصب بردهای الکترونیکی بر روی تلفنبانک بر روی رایانه های مرکزی شبکه های داخلی و شبکه های متمرکز، امکان پاسخگویی خودکار به مشتریان را فراهم کرده اند، کاربران با در اختیار داشتن تلفنهای مجهز به سیستم تن – از طریق ایجاد ارتباط با تلفنبانک- امکان دریافت صورتحساب و آگاهی از موجودی حساب خود رادارند.
۵-۲-۷بانکداری از طریق تلویزیون کابلی
در شیوه ی بانکداری از طریق تلویزیون کابلی، با بهره گرفتن از یک سیستم کنترل از راه دور و انتخاب کانال تلویزیونی مربوط به بانک، مشتریان می توانند بسیاری از عملیات بانکی را که از طریق تلفن عادی انجام می شود پیگیری و به انجام برسانند (حسن زاده؛۱۳۹۲) .
۶-۲-۷دستگاه خودپرداز
یکی دیگر از روش های نوین در بانکداری الکترونیک، استفاده از دستگاه خودپرداز است. انجام بسیاری از امور بانکی، از طریق خودپرداز امکان پذیر است. با توجه به اینکه شخص با در دست داشتن کارت خود و با وارد کردن شماره رمز، باید در محل دستگاه حضور داشته باشد، موراد ایمنی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
از روش های دیگر در بانکداری الکترونیکی، دستگاه فروش نقطه ای می باشد که به طور وسیع در فروشگاه ها و مراکز خدماتی مورد استفاده قرار می گیرد . در این شیوه، مشتری با بهره گرفتن از کارت هوشمند و قرار دادن آن در دستگاه و با وارد کردن رمز خود، می تواند برای خرید کلیه ی کالاها و خدمات خود به جای پول نقد از کارت استفاده کند(ناظمی وهمکاران؛۱۳۸۴) .
۲-۸ سطوح بانکداری الکترونیک
بانکداری الکترونیکی را می توان بر اساس دامنه و فضای اصلی انتقال الکترونیکی وجوه و فناوری اطلاعات و ارتباط به دو سطح تقسیم کرده و مورد بررسی قرار داد .
۱-۲-۸ بانکداری الکترونیکی مصرف کننده (در سطح مشتری)
منظور از بانکداری الکترونیکی مصرف کننده، آن بخش از بانکداری الکترونیکی است که توسط اشخاص و مشتریان حقیقی بانک مورد استفاده قرار می گیرد. به بیان دیگر آن بخش از بانکداری است که مشتریان و مصرف کنندگان نهایی با آن سر و کار دارند .این بخش از بانکداری الکترونیکی مبتنی ابزارهایی نظیر ماشینهای خود پرداز (ATM)و مشتمل بر بانکداری تلفنی ؛پایانه های فروش(POS) ، بانکداری خانگی / دفتری و بانکداری اینترنتی است.
۲-۲-۸ بانکداری الکترونیکی بین بانکی
انتقال الکترونیکی وجوه بین بانکها در کشورهای مختلف به شیوه های گوناگون انجام می شود. یک شیوه جهانی انتقال الکترونیکی وجوه، استفاده از شبکه سوئیفت(SWIFT) است. بانکهای عضو در این شبکه بانک به راحتی می توانند به انتقال الکترونیکی وجوه بین خود بدون محدودیت مرز و در سطح بین المللی اقدام نمایند .سوئیفت به طور معمول برای نقل و انتقال بین المللی پول بین بانکها مورد استفاده قرار می گیرد .علاوه بر سوئیفت، کشورهای پیشرفته برای انتقال الکترونیکی وجوه بن بانکهای خود از سیستمهای داخلی نیز استفاده می کنند، به طور مثال در کشور آمریکا از CHAPS) ؛انگلستان از (CHIPS)و مالزی از (RENTAS) استفاده می شود .در ایران نیز اطلاعات بانکی در سطح بین الملل و خارج از کشور از طریق شبکه بین المللی سوئیفت انجام می شود، اما در داخل کشور تبادل اطلاعات از طریق شبکه تبادل اطلاعات بانکی ( شتاب ) و مرکز هماهنگی تبادل اطلاعات بین بانکی ( مهتاب ) صورت می گیرد (گودرزی وزبیدی ،۱۳۸۷) .
۲-۹امنیت در بانکداری الکترونیکی
امروزه ورود به فضای مجازی حاصل از فناوری اطلاعات و ارتباطات دوره جدیدی از تمدن بشر را به وجود آورده است. در این راستا حضور نظام بانکی پیشرفته جهت ورود به بازارهای بین المللی ، جز الزامات هر کشوری می باشد که درحال حاضر باپیشرفت فناوری اطلاعات تمامی صنایع در جهان از جمله صنعت بانکداری به سرعت به سمت این تحولات پیش رفته است.بنابراین همراه با ارتقاء وتوسعه تکنولوژی های نوین، به دلیل وجود ضعفهای که بانکداری سنتی با خود به همراه داشت ؛ سبب شد تا سیستم بانکی جز نخستین سازمانهایی باشد که ازدستاوردهای فناوری اطلاعات ؛شبکه واینترنت استفاده نماید. بدین ترتیب بانکداری الکترونیکی جایگزین بانکداری سنتی گردید. اما از آنجایی که ارتباط بین این شبکه ها بدون در نظر گرفتن مسائل امنیتی طراحی شده اند، لذا علیرغم منافعی که پیشرفت تکنولوژی برای بشر در برداشته ، در معرض تهدید و سوء استفاده نیز بوده است. جهت جلوگیری از این خطرها مبحث امنیت مطرح می گردد که عامل موثری جهت پذیرش و استفاده بیشتر افراد از خدمات بانکداری الکترونیک می باشد.کاربردهای بانکداری الکترونیک همچون تجارت الکترونیک جهت استفاده راحت تر تراکنشهای بانکی راه های مناسبتری را پیشنهاد می کند (آتو وچونگ^[۱۳] ؛۲۰۱۴).
بانکداری اینترنتی در سالهای اخیر محبوبیت زیادی یافته است زیرا روش های سریعتر با هزینه کمتر و دسترس پذیری بیشترجهت اجرای فعالیت در وب را برای افراد فراهم آورده است(کلیسنس و دیگران^[۱۴]؛۲۰۱۳).امنیت به طور عمومی شامل دور نگهداشتن افراد غیر مجاز از دسترسی به اطلاعات و اجازه دادن به افراد مجاز جهت دسترسی به دارایی های با ارزش می باشد. اکثر فعالیتهای بانکها با اطلاعات شخصی و حساس مشتریان و خریداران درگیر هستند(سو و هان^[۱۵] ؛۲۰۱۳).پس امنیت این اطلاعات از ارزش زیادی برخوردار است .بر طبق نظریه پدن^[۱۶](۲۰۰۴) کاربران این گونه سیستمهای بانکی الکترونیکی را می پذیرند و به آن اعتماد می کنند تنها اگر مشاهده نمایند که سیستم امن است از این رو امنیت نقش مهمی در احساس امنیت آنها بازی می کند. سیاستهای امنیتی که در غالب ارکان و اهداف امنیتی گنجانده می شوند شامل محرمانگی^[۱۷] ،تمامیت ^[۱۸] ، عدم انکار^[۱۹] ، تصدیق وسندیت ^[۲۰] ، کنترل دسترسی ^[۲۱] و قابلیت ^[۲۲]استفاده می باشند .هر مکانیسم امنیتی بنا به ضرورت و نیاز ، جهت انجام هدف خاصی از امنیت مثل محرمانگی ، تمامیت ، صحت و امثاال آن استفاده می شود(کش و دیگران^[۲۳]؛۲۰۰۲) .
برای افزایش و توسعه امنیت در سیستم بانکداری الکترونیک چندین مکانیسم از جمله رمز عبور ، سیاستهای امنیتی و امثال آن وجود دارد که در آن اجرا شده اند(کلیسنس و دیگران؛۲۰۱۳) .تهدیدها در یک سیستمهای الکترونیکی می تواند به وسیله تکثیر دستگاه ها؛ تغییر یا تکثیر اطلاعات نرم افزاری، تغییر پیامهای ارسالی، سرقت وسایل سخت افزاری و یا اطلاعات نرم افزاری و عدم کارکرد صحیح صورت پذیرد . از جمله حملاتی که می تواند موجب آسیب رساندن شود شامل نرم افزارهای بدافزا ، ویروس ها ، کرم ها ، اسب تراوا های رایانه ای ، دربهای مخفی، ثبات کننده کلیدها، حفره های امنیتی، استراق سمع، حملات Phishing ، Pharming ، Skimming و poofing می گردد. لذا بایستی مکانیسمی جهت ضمانت انجام هر تراکنش بانکی که در آن داده های حساس مالی نیز رد و بدل می شود وجود داشته باشد. برای رسیدن به این امر مهم، از روشهایی مثل استفاده از رمز عبور، اعمال مکانیسمهای رمزنگاری ، به کار بردن امضاهای الکترونیکی ، گواهی های دیجیتال ، دیوارهای آتش و پروتکلهای امنیتی استفاده می شود .امروزه امنیت و عدم اعتماد مهمترین و اصلی ترین نگرانی کاربران بانکداری الکترونیکی می باشد. در این خصوص زمانی کهکاربران بانکداری الکترونیک به شبکه اینترنت وصل می شوند تا از خدمات این نو بانکداری استفاده کنند ، اطمینان به سیستم از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . این اطمینان در صورتی بوجود می آید که شخصای باور کند که بانک وی برای او شرایط و شاخصهای مفید و مورد نیاز جهت انجام یک تراکنش موفق را فراهم آورده است (همتی؛۱۳۹۲) .
۲-۱۰اجزای سازنده بانکداری الکترونیک
به عنوان یک اصل پذیرفته شده، پیش از آنکه بتوان عوامل موثر بر موفقیت یک سیستم و ستاده های مربوط به آن (از منظر درونی و بیرونی) را به درستی تشخیص داد، می بایست شناخت کاملی از خود آن سیستم و اجزاء سازنده آن به دست آید . از آنجا که سیستم بانکداری و ستاده آن(خدمات الکترونیک) نیز مستثنی از این قاعده نیست، قبل از آنکه عوامل موثر بر میزان پذیرش خدمات آن از جانب مشتریان بررسی شود، لازم است این مبحث از منظر اجزاء سازنده آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد. این اجزاء عبارتند از:

• • مشتریان (نیازها، سلایق، انتظارات، ارزش ها، خصوصیات بوم شناختی، آمادگی الکترونیکی، آشنایی با فضای الکترونیک و…

• • بانک ها (نوع مالکیت ، استراتژی، فناوری محوری، مشتری محور

• بافت محیطی (شامل عوامل اقتصادی،دولتی/سیاسی، اجتماعی/فرهنگی، رقابت و فناوری)

- تدوین طرح کسب و کار
- نمونه سازی و آزمون محصول
- تولید نیمه صنعتی و آزمون بازار حرفه‌ای
- بازاریابی و آزمون بازار
- شروع تولید و عرضه و معرفی به بازار با حمایت مراکز رشد
- تأمین مالی، سرمایه گذاری و راه اندازی کسب و کار
- تولید و عرضه محصول در ظرفیت واقعی
- تحقیقات بازار و دریافت بازخورد از بازار
- تشخیص فرصت‌های کارآفرینی مجدد (شرکتی/سازمانی)
- پژوهش و توسعه و نوآوری مجدد
تحصیلات دانشگاهی می‌تواند با ترویج فرهنگ کارآفرینی در دانشجویان و آموزش مهارت‌های کارآفرینی به آنان و با ایجاد بانک ایده‌ها و مسایل واقعی ، فراهم کردن بانک اطلاعات کارآفرینی و سرمایه گذاری، زمینه لازم برای شروع فرایند کار آفرینی توسط دانشجویان را فراهم کند و با حمایت‌های مشاوره‌ای در تدوین طرح کسب و کار و عرضه امکانات لازم در مرکز رشد دانشجویان را تا پایان مرحله نهم حمایت کند. کسانی که تا این مرحله را با موفقیت طی نمایند، آماده تاسیس کسب و کار جدید هستند و با ورود به بازار قادرند ظرفیت‌های تولید و اشتغال جامعه را افزایش دهند. از این رو، دانشگاه پویایی رشد اقتصادی و بهبود رفاه عمومی را فراهم می‌کند(ملک پور و علی احمدی ، ۱۳۹۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱۱- آیا آموزش کارآفرینی مفید و اثرگذار است؟
رابرت رانستات^[۳۲] ، استاد مدرسه علوم اقتصادی هاروارد آمریکا ، در یکی از تألیف های خود به نام آموزش و تربیت کارآفرینان نوپا ، رابطه‌ی میان آموزش و موفقیت در امر کارآفرینی را به تفصیل شرح داده و حتی در مورد این که چه دروسی باید به کارآفرینان نوپا آموزش داده شود مطالب زیادی آورده اما با وجود این تا به حال در مورد نحوۀ تدریس مواد آموزشی کارآفرینی تحقیق‌های کمی انجام شده است. در گذشته، افسانه‌ای شایع بود که کارآفرینان دارای ویژگی ذاتی هستند و این ویژگی‌ها که همراه با آن‌ها متولد می‌شود شامل : ابتکار، روحیه‌ی تهاجمی، تحرک، تمایل در به بارگیری خطر، توان تحلیلی و مهارت در روابط انسانی است. بنابراین، فرض اساسی افسانه این بود که کارآفرینان با آموزش ، پرورش نمی‌یابند. اما امروزه ، کارآفرینی به عنوان یک رشته‌ علمی شناسایی شده و فروپاشی این افسانه‌ی قدیمی را به دنبال داشته است .رشته‌ علمی کارآفرینی همانند تمامی رشته‌های دیگر، دارای الگوها ، فرایندها و فضایی است که باید دانش مربوط به آن‌ها کسب شود(پرهیزگار و همکاران،۱۳۸۳).
در هر صورت ساختار دوره آموزشی جدید ، بر اساس نظر پایه گذاران آن ، که معتقدند اتخاذ یک رویکرد جدید نتایج مثبت و سودمندی را در دوره‌های آموزش کارآفرینی به بار آورده و با الگوها و روش‌های قدیمی آموزش کلاس‌های سنتی تفاوت بنیادین دارد( همان).
کارآفرینان نه تنها می‌توانند از اشتباه‌های مربیان غیررسمی خود بیاموزند ، بلکه با مطالعه و تربیت رسمی، مستعد یادگیری هستند. کتاب‌ها و دوره‌هایی در مورد شکل دهی کسب و کار جدید با سرعت زیاد در حال افزایش هستند. افزون بر کتاب‌ها و دوره‌ها ، مجموعه‌ی جدیدی از برنامه‌های آموزشی برای پر کردن شکاف اطلاعاتی و دانشی برای کارآفرینانی طراحی شده که هم اکنون در حال پی گیری کسب و کارشان هستند. برنامه‌های مبتنی بر آموزش بر مبنای این فرض عمل می‌کنند که اگر فقط ما وسایل مناسب و اثرگذار برای مرتبط کردن منابع برگرفته از دانشگاه‌ها، مدارس فنی و دانشکده‌ها را به جامعه‌ی کسب و کار جدید پیدا کنیم ، آن وقت ما واقعی می‌توانیم ابتکارهای صنعتی را تقویت کنیم(رحمتی و همکاران،۱۳۸۹).
روند رشد کارآفرینی و اثرگذاری آموزش‌ها و کارآفرینی در اواخر دهه هشتاد میلادی و به دنبال آن توسعه‌ی آموزش‌ها ی تخصصی کارآفرینی در دهه نود نشان می‌دهد که آموزش‌های کارآفرینی نه تنها باعث رشد کمی کارآفرینان شد بلکه موجب تحول در نسل‌های کارآفرینی و ارتقای سطح مهارت‌های کارآفرینی به ویژه در طراحی راهبردهای کسب و کار و مدیریت بنگاه داری با توجه به تغییرهای سریع در حوزه‌ی اختیاری می‌شد(همان).
۲-۱۲- دلایل نیاز به درس کارآفرینی در دانشگاه‌های کشور
یکی از چالش‌های پیش روی جوامع مختلف، دانش آموختگان فاقد توانایی‌های فردی و مهارت‌های لازم برای راه اندازی کسب و کار مناسب است. این امر، آماده سازی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را به وسیله توسعه فرهنگ کارآفرینی در آنان مسلم می‌سازد. آماده سازی در مورد کارآفرینی نبایستی بعد از فارغ‌التحصیلی باشد. بلکه این امر بایستی در حین تحصیل انجام شود و لازم است روح کارآفرینی در دانشگاه‌ها پرورش داده شود. در این راستا ، بازنگری در رشته‌های دانشگاهی و سرفصل‌های دروس آموزشی در تمامی مقاطع به ویژه در دانشگاه‌ها و در جهت تأمین منافع ملی امری لازم و تاسیس رشته‌های علمی به ویژه علومی که خلاء آن‌ها در کشور محسوس است، ضروری به نظر می‌آید (ملکی، ۱۳۸۶).
به طور کلی دلایل نیاز به ارائه درس کارآفرینی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- تقویت ساختارهای دانایی محور در تولید علم و فن
- توجه به تولید علم و تولید ثروت از دانش
- ایجاد توان شناسایی نیازهای جامعه و تطبیق تخصص و تحصیلات
- ایجاد و پرورش فرهنگ کارآفرینی
- ایجاد توانایی کار گروهی
- بالا بردن توان ارزش آفرینی
- آشنایی با منابعی که به دانشجویان در جهت شناسایی فرصت‌های جدید و ایجاد توان پردازش ایده‌های نو کمک خواهد کرد.
- ایجاد توانایی ارزیابی اقتصادی از طرح تجاری
- ایجاد توان شناسایی تحولات در نیازهای جامعه
- درک مفهوم کارآفرینی در ارتباط با توسعه اقتصادی
- ایجاد و تقویت برخی بسترها و ظرفیت‌های بالقوه برای مسائل علمی حل نشده، نیازهای کشور و ایده‌های نو
- تشویق و گسترش خلاقیت برای خلق کسب و کارها و مفاهیم کسب و کار جدید
- افزایش پویایی و بالا بردن قدرت تجزیه و تحلیل دانشجویان در شناسایی بازار، تکنولوژی، فرصت‌های مالی و اقتصادی
- شناسایی قوت و ضعف کسب و کارهای موجود، تجزیه و تحلیل فرصت‌ها و تهدیدها و ارائه راهکارهای بهبود آن‌ها( ملکی، ۱۳۸۶).
۲-۱۳- روحیه کارآفرینی
 پرورش روحیه کارآفرینی در افراد غیر کارآفرین از اهمیت فوق‌العاده ای برخوردار است و از این رو فعالی تهای آموزشی برای تربیت کارآفرینان در دستور کار بسیاری از مراکز آموزش کارآفرینی قرار گرفته، چرا که لازمه توسعه کارآفرینی، آموزش آن است(مقدسی، ۱۳۸۶).
تلاش‌های دائمی مک کلاند^[۳۳] در حوزه کارآفرینی باعث شد که شایستگی‌های شخصیتی کارآفرینان به عنوان ویژگی‌هایی دائمی، وارد حوزه تحقیقاتی کارآفرینی شود، بر اساس این مدل، کارآفرینان دارای پنج ویژگی توفیق طلبی (پیشرفت طلبی)، ریسک پذیری، استقلال طلبی، خلاقیت، اراده یا کنترل درونی هستند که این ویژگی‌های شخصیتی جزء مؤلفه‌های روحیه کارآفرینی به شمار می‌روند که هر یک به تفصیل در زیر آورده شده است( نقل از سیادت و همکاران، ۱۳۹۱).
۱- مخاطره پذیری: عبارت است از پذیرش مخاطره‌هایی که می‌توانند از طریق تلاش‌های شخصی مهار شوند. مخاطره پذیری شامل تمایل به مدیریت و بر عهده گرفتن امور و اختصاص منابع به فرصت‌هایی است که احتمال تقبل هزینه شکست معقولی را نیز همراه دارند. شاید یکی از گسترده‌ترین ویژگی‌های ذکر شده از کارآفرینان یا کارآفرینی تمایل به پذیرش مخاطره است. مک کله لند(۱۹۶۲) ادعا کرده بود که افراد با نیاز به موفقیت بالا تمایل بیشتری به قبول مخاطره دارند. کارآفرین وقت، تلاش و اعتبار کاری‌اش را در معرض مخاطره قرار می‌دهد و منابع مالی را در یک کار مخاطره آمیز سرمایه گذاری می‌کند، در این کار، عدم قطعیت و مخاطره ناشی از شکست وجود دارد، به همین دلیل، کار آفرینان به یادگیری مدیریت مخاطره و تحمل ابهام برای خود و دیگران تمایل دارند و شکست در یک پروژه را به عنوان یک تجربه یادگیری تلقی می‌کنند(کیاکجوری و همکاران، ۱۳۹۱). تحقیقات نشان می‌دهد که کارآفرین خواه زن باشد خواه مرد، شخصی است میانه رو، که حساب شده مخاطره می‌کند. او لزوماً در پی فعالیتی نیست که مخاطره آن زیاد باشد، بلکه مایل است مقدار متوسطی از مخاطره را که برای شروع فعالیت اقتصادی «معمولی» تلقی می‌شود، بپذیرد و در این حد حاضر می‌شود تا پول، امنیت ، شهرت و موقعیت خود را به مخاطره اندازد(همان).
۲- کنترل درونی: نگرانی مهمی که اکثر مردم هنگام تشکیل یک فعالیت کارآفرینانه نوپا با آن مواجه می شوند این است که آیا انگیزه و توان لازم را نه تنها برای شکل دادن اولیه سازمان جدید، بلکه برای اداره و رشد آن دارا هستند یا خیر؟ افراد با مرکز کنترل بیرونی معتقدند که وقایع بیرونی که خارج از کنترل آن هاست، سرنوشت شان را تعیین می کند. به عبارت دیگر، کارآفرینان موفق به خود ایمان دارند و موفقیت یا شکست را به سرنوشت، اقبال یا نیروهای مشابه نسبت نمی دهند(هزارجریبی، ۱۳۸۹).
۳- توفیق طلبی: نیاز به توفیق طلبی عبارت است از تمایل به انجام کار در استانداردهای عالی، جهت پیش گرفتن از رقبا و تعیین استاندارد توسط خود فرد. در حوزه تحقیقات مربوط به خصوصیات شخصیتی و کارآفرینی مفهوم نیاز به موفقیت توجه زیادی را به خود جلب کرده است. مطالعات «مک کله لند^[۳۴]» (۱۹۶۲) مفاهیم اولیه نیاز به موفقیت را مورد بررسی قرار داده‌اند «مک کله لند» معتقد است که انگیزه موفقیت بالا با برخی از جنبه‌های عملکرد مخاطره آمیز مرتبط می‌باشد. وی همچنین بیان می‌دارد که نیاز به توفیق در افرادی که فعالیت‌های اقتصادی خود را آغاز نمایند، بالاتر می‌باشد. این افراد مایل هستند تا همواره در چالش باشند و در راه رسیدن به اهداف قابل دسترس و همچنین نسبت به عملکرد خود، بازخورد مکرر و منظم زمانی نیاز دارند. این افراد ترجیح می‌دهند تا شخصاً مسئولیت حل مشکلات، تعیین اهداف و دست‌یابی به آن‌ها را از طریق تلاشی شخصی خود بر عهده گیرند. به طور خلاصه وی استدلال می کند افرادی که نیاز به توفیق بسیار زیادی دارند، دارای ویژگی‌های ذیل می‌باشند: ۱-مسئولیت شخصی برای تصمیم گیری را ترجیح می‌دهند. ۲-مخاطره پذیری آن‌ها متوسط است.۳- به دریافت بازخورد از نتایج تصمیمات خود علاقه‌مند می‌باشد. «مک کله لند» (۱۹۶۲) در تحقیقات خود نتیجه گیری می کند که نیاز به توفیق، انگیزه اصلی توسعه اقتصادی در کشورها بوده و در تصمیم گیری فرد برای کارآفرین شدن تاثیر بسزایی دارد( نقل از سعیدی کیا، ۱۳۸۲).
۴- خلاقیت: خلاقیت، همانا توانایی خلق ایده‌های جدید است که این ایده‌ها ممکن است به محصولات یا خدمات جدید نیز منجر شوند. تورنس^[۳۵] (۱۹۷۴) فرایند «حساس شدن به مسائل، نقص‌ها، پیدا کردن نقاط مبهم در معلومات، مشخص نمودن مشکل، جست و جو برای راه حل، حدس زدن و صورت بندی فرضیه‌ها درباره نواقص، آزمون فرضیه‌ها، تغییر در فرضیات و آزمون فرضیه‌ها، تغییر در فرضیات و آزمودن مجدد آن‌ها و در نهایت اتصال عناصر مختلف به یکدیگر» را خلاقیت می شما رد. برای ارائه تعریف دقیق از خلاقیت، باید ابتدا جایگاه نوآوری را مشخص کرد. نوآوری همانا ارائه محصول، فرایند و خدمات جدید به بازار می‌باشد و خلاقیت نیرویی است که در پس نوآوری نهفته است( به نقل از مقصودی، ۱۳۸۴).
نوآوری فرآیندی است که خلاقیت را به محصول تبدیل می‌کند. بنابراین، نوآوری متمایز از خلاقیت (ایجاد یک فکر یا محصول جدید) است. فعالیت نوآوری در تعریفی که «شومپیتر^[۳۶]» از کارآفرین می‌دهد، یک ویژگی واضح و آشکار است. «شومپیتر» (۱۹۳۴) نقش کارآفرین را به عنوان یک میانجی تحقیق تعریف کرده و کارآفرین را به عنوان مرد فکر و مرد عمل می‌بیند «دراکر» بعداً نقش نوآور بودن کارآفرین را گسترش داده و نوآوری را به عنوان ابزار خاص کارآفرینان تشریح می‌کند. نوآوری ضرورتاً پرداختن به کار جدید نیست. نوآوری ابزار ویژه کارآفرینی است. نوآوری می‌تواند یک روش جدید برای یک کار قدیمی باشد(یک روش قدیمی برای انجام کار جدید است). «گیلفورد» خلاقیت را تفکری واگرا می‌داند که به جهات مختلف سیر می‌کند و برای حل مسئله به خلق راه حل‌های بسیار متنوع و نوین می‌پردازد. کارآفرین از میان ایده‌های ناشی از خلاقیت خود و یا دیگران و ترکیب آن با فرصت‌های بازار، این ایده را با تلاش پیگیر و مستمر به یک فرصت کارآفرینانه تبدیل می‌کند و با راه اندازی کسب و کار به آن عینیت می‌بخشد. هم نوآوری و هم خلاقیت، از اجزای لاینفک کارآفرینی می‌باشند و به گفته «پیتر دراکر^[۳۷]» (۱۹۸۵) وجود نوآوری در کارآفرینی به قدری ضروری است که می‌توان ادعا نمود کارآفرینی بدون آن وجود ندارد و خلاقیت نیز بدون نوآوری نتیجه‌ای ندارد(همان).
۵-استقلال: استقلال نیروی برانگیزاننده که فرد با این ویژگی احساس می‌کند که بر سرنوشت خود کنترل دارد، کاری را برای خود انجام می‌دهد و آقای خودش است. استقلال طلبی (یا به عبارت دیگر، بی‌علاقگی به کار کردن برای دیگران) همانند نیرویی است که باعث می‌شود که کارآفرین تمام مخاطره‌ها و ساعت‌های طولانی کار خسته را برای ایجاد فعالیت کارآفرینانه نوپا به جان بخرد. نیاز به استقلال طلبی همانند نیاز به موفقیت از ویژگی‌های افراد کارآفرین تلقی می‌شود، نیاز به استقلال طلبی به عنوان تمایل به مستقل بودن و خود هدایتی تعریف می‌شود، نیاز به استقلال طلبی به عنوان یک انگیزه اساسی برای دانشجویانی که ممکن است علاقه‌مند به کار کردن در شرکت‌های کوچک‌تر باشند، پیشنهاد می‌شود(شریف زاده و زمانی، ۱۳۸۵). نیاز به استقلال طلبی عنصر محوری مورد علاقه کارآفرین می‌باشد. نیاز به استقلال ویژگی‌هایی است که به عنوان یک نیروی انگیزشی مهم برای کارآفرینان بر آن تاکید شده است. در واقع، نیاز به استقلال را نمی‌توان با عباراتی نظیر «کنترل داشتن بر سرنوشت خویش» «کاری را برای خود انجام دادن» و «رئیس خود بودن» تعریف کرد. در واقع نیاز به استقلال، عاملی است که سبب می‌شود تا کار آفرینان به اهداف و رویاهای خود دست یابند. البته داشتن استقلال، یک زندگی راحت را تضمین نمی‌نماید. بیشتر کارآفرینان ساعات زیادی را در روز کار می‌کنند، علی رغم محدودیت‌های اقتصادی و محیطی، خود تصمیم می‌گیرند، کارها را به شیوه خود انجام می هند، طبق برنامه خود عمل می‌نمایند و سودی که خود ایجاد نموده‌اند را برداشت می‌کنند و آنچه حاصل می‌شود، رضایت آن‌هاست(همان). پرورش روحیه کارآفرینی در افراد غیر کارآفرین از اهمیت فوق‌العاده ای برخوردار است. از این رو فعالیت‌های آموزشی برای تربیت کارآفرینان در دستور کار بسیاری از مراکز آموزش کارآفرینی قرار گرفته، چرا که لازمه توسعه کارآفرینی، آموزش آن است و رشد روحیه کارآفرینی فرایندی پرورشی است(مقدسی، ۱۳۸۶).
۲-۱۴- برنامه درسی آموزش کارآفرینی
برنامه درسی کارآفرینی از نظر ماهیت باید مبتنی بر رویکرد چند رشته‌ای^[۳۸] باشد. این برنامه باید قواعد پیچیدگی علوم را نشان دهد و همان گونه که افراد دارای استعدادها، انگیزه‌ها و هویت‌های پیچیده‌اند این برنامه باید نیازهای متنوع آن‌ها را مرتفع نماید( لوسزکیو^[۳۹] ، ۲۰۰۸).
برنامه درسی کارآفرینی باید دارای پنج بعد( ای) باشد: محیط^[۴۰]، اقتصاد ^[۴۱] ، کارآفرینان^[۴۲]، شرکت^[۴۳]( بنگاه) و پیچیدگی.^[۴۴] در خصوص محیط، به بررسی این موضوع می‌پردازد که محیط چگونه بر رفتار جوامع و افراد اثر می‌گذارد. در زمینه اقتصاد، منعکس کننده استراتژی‌های است که برای موفقیت در این محیط مورد نیاز است. در بخش کارآفرینان، فراگیران با افراد کارآفرین جامعه خود مصاحبه می‌کنند و از این طریق ذهنیت و آمادگی کارآفرینی را کسب می‌نمایند و با دشواری‌ها و فرصت‌های شروع کسب و کار در جامعه خود آشنا می‌شوند. در رابطه با شرکت یا بنگاه؛ فراگیران از طریق تحلیل محیط، اقتصاد و کارآفرینان چارچوبی برای طراحی یک واحد بنگاه فراهم می‌کنند و بخش پنجم یعنی پیچیدگی نشان دهنده پیچیدگی عمل کارآفرینی و تأثیر متغیرهای مختلف بر کارآفرینی است(شرفی و همکاران،۱۳۹۱).